Yeniçeri Ocağı ve Tımarlı Sipahiler Nedir?

Askerî eğitim alarak yetiştirilen Tımarlı Sipahiler hem tarım ekonomisini hem de bölge halkının mal ve can güvenliğini korumuştur.Büyük çoğunluğu İstanbul’da bulunan yeniçeriler ise daha çocuk yaşta başlayan özel bir askerî eğitimle yetiştirilmiş seçkin askerlerden oluşmuştur.

Devletin şehir ve kasabalarında belirli süreler için görevlendirilen yeniçeriler, buralarda halkın can ve mal güvenliğini, sosyal, kültürel ve hukuki haklarını kanunlara göre korumuştur.Böylece şehir ve kasabalarda el sanatları ve ticaret için güven ve barış ortamı sağlamıştır.Tımarlı Sipahiler ise taşradaki köylü, esnaf ve memurun hukuki haklarının korunmasından ve güvenliklerin sağlanmasından sorumludur. Asayiş ve güvenliği sağlamak için birinci derecede sorumlu olan yeniçeriler ve Tımarlı Sipahiler, sahip oldukları askerî, hukuki, idari görev ve yetkileri ile merkezî devletin otoritesini temsil etmiştir.

Osmanlı Devleti’nin ilk dönemlerinde devşirme kökenli askerî sınıf, merkezî otoritenin kurulmasında etkili olmuştur.Bu otorite kurulurken devşirme kökenli yeniçeriler ve yöneticiler, Tımarlı Sipahilere karşı bir denge unsuru oluşturmuştur.Osmanlılar, bu askerî gruplardan herhangi birisinin imtiyazlı ve güçlü bir sınıf hâline gelmesine izin vermemiştir.

Bunca kalelerin ve memleketlerin fethedilmesi zeamet ve tımar erbabının desteğiyle olmuştur. Aralarında bir tek yabancı kişi olmayıp tamamı ocak ve ocakzadelerdi.Tımar erbabından yararlılığı görülmeyene, sefer-i hümayunda terakki olunmazdı.Tımar erbabının her biri zeamet ve tımarları olan sancaklarda oturup bayraklarının altında bulunurlardı.Başka yerde olmaları imkansız ve yasaktı.

Böyle olmasının sebebi şudur ki: Her sancağın sipahisi her zaman orada mevcut bulunup bir köşede düşman peyda olsa hepsi üç günde hazır ve amade olur; her ne tarafa gitmek icap etse o tarafa koşup teşekküre değer hizmetler var ederlerdi.

Altı bölük halkı, yeniçeriler, cebeciler, topçular ve diğer ocaklarda olan kullar belirli ve hazineden kararlaştırılmış maaşı olup fazla veya noksan kabul etmezdi.Bunların zeamet ve tımar erbabı olan sipahilerle alakası yoktu.Yeniçeri taifesi genellikle erginler olup hepsi ocaklarında mevcuttu.İstanbul’dan dışarıda bir tek yeniçeri olmazdı.Sefere gelmemekten veya eşkıyalık yüzünden birinin ulufesi kesilirse bundan sonra düzeltilme ihtimali olmazdı.Velhasıl Kapıkulu kapıda, tımar erbabı da tımarlarında otururdu, başka yerlerde olmaları kanun değildi.

Tımarlı Sipahilerin özellikleri

1.Tımarlı sipahiler Türklerden oluşurdu.

2.Tımarlı sipahiler tımar sahiplerinden ve bunların beslemekle yükümlü oldukları askerlerden meydana gelirdi.

3.Tımarlı sipahilerin atları bulunmaktadır.

4.Tımarlı sipahilerin Başlarında miğfer üstlerinde zırh bulunur.

5.Her üç bin akça için sipahi yanında kendisi gibi atlı ve teçhizatlı bir asker getirmeğe mecburdur.

Tımarlı Sipahi Teşkilatının Bozulması ve bunun nedeni

En mükemmel şeklini Kanuni Sultan Süleyman zamanında alan timarlı sipahi teşkilatı XVI.yüzyıl sonlarından itibaren bozulmaya başlamıştır.

Bunun başlıca sebebi, kanun dışı tevcihler yapılması ve bu tayinlere rüşvet karışmasıdır.Bu yüzden müteakip yüzyıllarda önemi iyice azalan timarlı sipahiler geri hizmete alınmışlar, yerlerini derme çatma nizamsız kuvvetlere bırakmışlardır.

YENİÇERİLER

1) Hıristiyan çocuklar arasından seçilerek yetiştirilirlerdi.

2) Üç ayda bir ulufe denilen bir maaş alırlardı.

3) Yaya (piyade) askerlerden oluşuyordu.

4) Merkez ordusunu oluştururlardı.

5) Ordunun teknik sınıfını oluştururlardı.

Yeniçeri Ocağı Neden Kaldırıldı?

Kurulduğu dönemde dünyanın sayılı askeri örgütü kabul edilen ve Osmanlı Devleti’nin yükseliş aşamasına erişmesinde büyük katkıları olan Yeniçeri ocağı daha sonra gelişen olumsuz olaylar nedeniyle ortadan kaldırılmıştır.

Tarihte “Vak’a-i Hayriyye” ya da “Hayırlı Olay” olarak bilinen olay 16 Haziran 1826 tarihinde İstanbul’da meydana gelmiştir.Padişah II.Mahmut tarafından Yeniçeri Ocağının topa tutularak yok edilmesi, sağ kalanların da idam edilmesi ile sonuçlanan olaylardır.

Padişah 2.Mahmut’un Yeniçeri Ocağını kapatmasına giden süreçte Yeniçeri isyanları etkili olmuştur. Vezir-i Azam İbrahim Paşayı istemeyen birtakım kişiler Yeniçeri ağası tarafından çıkarılmıştır.Epey bir zaman sefere çıkılmadığı için askerlerin sefer istemesi yüzünden bu olaylar çıkmıştır.

Yeniçeri ocağının çıkardığı isyanların altında yatan asıl sebepler arasında üst kademede görev kişilerin kışkırtmaları bulunur.Osmanlı Devleti bünyesinde bulunan yüksek mevkilerde görev alan kişilerin birbirlerine karşı güç toplayarak, üst kademelere erişmek için verdikleri vaatlerdir.

Yeniçeri ocağının yükseliş dönemindeki askeri başarısı göz doldururken ve döneminin en etkili askeri gücü kabul edilirken zamanla durum tersine dönmüştür.Osmanlı Devleti’nin duraklama ve gerileme dönemleri olan 16. ve 17.yüzyıllarda Yeniçeri ocağı askeri başarılarını yitirmiş ve beraberinde zamanla İmparatorluğa uygulamaya başladıkları baslı ve isyanlar sebebiyle ortadan kaldırılmıştır.