Türkiye selçuklularında teşkilat ve sosyo kültürel yapı hakkında bilgi

Türkiye Selçuklu Devleti, kuruluş döneminde bir taraftan Bizans’ı ve Haçlı saldırılarını bertaraf etmek diğer taraftan Türk beylikleri ve Eyyubilerle mücadele etmek zorunda kalmıştır. Bu durum sosyal ve ekonomik alanda ilerlemeyi geciktirmiştir.

1176 Miryokefalon Zaferi ile Bizans’a ağır bir darbe vuran Türkiye Selçukluları, Danişmentlileri de ortadan kaldırdıktan sonra siyasi, sosyal ve ekonomik teşkilatlanma çalışmalarına ağırlık verebilmiştir.

Türkiye Selçuklularının devlet teşkilatının oluşumunda, diğer Türk devletlerinin izleri görülmekle birlikte, en etkili devlet Büyük Selçuklu Devleti olmuştur.

Türkler Anadolu’yu yurt edindikten sonra burada her bakımdan gelişme oldu.Yeni köyler ve şehirler kuruldu.Ülke bayındır hale geldi.

Halk şehirli,köylü ve göçebe olmak üzere üç gruba ayrılıyordu.Şehirliler ticaret ve zanaatla,köylüler hayvancık ve tarımla,göçebe Türkmenler ise hayvancılıkla uğraşıyorlardı.

Demircilik,bakırcılık ve marangozluk gibi zanaat dalları çok gelişmişti.

Şehirlerde ticaretle uğraşanlar tarafından Ahi teşkilatları vardı.

Ahilik Teşkilatı

Ahilik, Türkiye Selçuklu Devleti döneminde (13. yüzyılda) ortaya çıkmış, esnaf ve zanaatkarların ticari hayatını şekillendiren sosyal bir teşkilattır.Ahilik teşkilatı;

– Esnaflar arasında dayanışmayı sağlamıştır.

– Mesleki eğitim sonucunda çırak, kalfa ve usta yetiştirerek bunlara diploma vermiştir.

– Üyelerinin dini, ahlaki ve diğer alanlardaki bilgilerinin artırılmasını sağlamıştır.

– Üretim kalitesinin artırılmasına çalışmış ve fiyatları ayarlamıştır.

– Moğol istilasından sonra Anadolu’da huzur ve güvenliği sağlamaya çalışmıştır.

Ahilik teşkilatına gayrimüslim esnaf ve tüccarlar alınmamıştır.Bu uygulama ile ticaret ve sanayi hayatına Müslüman Türklerin hakim olması sağlanmıştır.

Ticaret

Anadolu konumu itibariyle Selçuklular döneminde ticaret yollarının kesiştiği bir bölgeydi.Türkiye’nin bu önemini kavrayan Selçuklu sultanları ticareti bir devlet politikası haline getirmişlerdir. Haçlı Seferlerinden sonra Türkiye’de ticaret hızla gelişmiştir.Anadolu’da ticaretin gelişmesi için Türkiye Selçukluları döneminde şu tedbirler alınmıştır:

– Ticarette kullanılmak üzere yollar yapılmış ve bu yollarda güvenlik sağlanmıştır.

– Ticaret yolları üzerinde tüccarların konaklaması ve ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla kervansaraylar yapılmıştır.

– Tüccarların korsan, eşkıya ve tabii afetlerden dolayı uğrayacağı zararları karşılamak üzere bir çeşit devlet sigortası yapılmıştır.

– Büyük ticaret merkezlerinde hanlar ve kapalı çarşılar yapılmıştır.

– Ticareti geliştirmek amacıyla Akdeniz ve Karadeniz’de fetihler yapılmıştır (Antalya, Alanya, Sinop, Suğdak).

– Kıbrıs Krallığı ve Latin (İtalyan) Cumhuriyetleriyle ticaret anlaşmaları yapılmıştır.

– Gümrük vergileri hafifletilmiştir.

– Ticari önemi olan merkezlere Türk ve Müslüman tüccarlar yerleştirilmiştir.

Moğol istilasından (1243) sonra Anadolu’da can ve mal güvenliği bozulmuş, buna paralel olarak ticaret faaliyetleri zayıflamıştır.Ancak Sivas, Kayseri ve Konya gibi büyük merkezler ticari önemini devam ettirmiştir.Orta Anadolu’da yoğunlaşan ticaret faaliyetleri Marmara Bölgesi’ne taşınmış, kervan ticareti eski önemini kaybetmiştir.Ticaret faaliyetlerinin Batı Anadolu’ya taşınmasında, Anadolu’nun batısında kurulan beyliklerin de etkisi olmuştur.​Tarım ve Hayvancılık

Köylüler ve yarı göçebe halk tarım ve hayvancılıkla uğraşmıştır. Şehir halkının bir kısmı meyvecilik ve bağcılıkla uğraşmıştır.Anadolu Selçuklu sultanları ve beyler, köylüleri topraklarda tutabilmek amacıyla belirli zamanlarda vergi affı veya vergilerin hafifletilmesi gibi tedbirler almışlardır.

Sanayi ve Madencilik

Anadolu’daki sanayi faaliyetleriyle, tarım ve hayvan ürünleri işlenmiş, ticari faaliyetler desteklenmiştir.Halkın kullandığı ev eşyalarının tamamı yurt içinden karşılanmıştır.Türkiye Selçuklularında sanayi, büyük ölçüde Ahiler tarafından teşkilatlandırılmıştır. Anadolu’da her türlü dokumacılık, çinicilik, savaş sanayii, madencilik, temizlik ürünleri, demircilik, bakır işçiliği ve aydınlatma (yağ) maddelerinin üretimi en gelişmiş sanayi kollarıydı. Selçuklu sanayisinin ihtiyacı olan madenlerin çoğu Anadolu’dan temin edilmiştir.