Osmanlı Devleti’ndeki saray görevlileri 

Osmanlı Devleti’nde saray 3 bölümden oluşmaktadır.Bunlar Birun, Enderun ve Harem‘dir.Birun, Farsça’da “dış” anlamına gelmektedir.Enderun ise Farsça’da “iç” anlamına gelmektedir.

Son olarak Padişahın özel hayatını sürdürdüğü bölüm olan Harem ise Arapça’da “yasak” anlamına gelmektedir.Peki bu bölümlerde çalışan saray görevlilerine ne ad verilir ve bu görevliler ne iş yaparlar şimdi detaylı şekilde maddeler halinde onları anlatalım.

Birun’daki Görevliler

Birun’da ilmiye mensupları Hacegân, Eminler ve Erbâb-ı Hizmet olmak üzere 3 kısma ayrılmaktaydı.

Hacegân;

Müneccimbaşılar : Gelecekle ilgili birtakım tahminlerde bulunan kişilerdir.

Hekimbaşılar: Sarayın içinde bulunan hekimlerin(doktorların) başıdır.

Padişah hocaları : Yüksek ilmiye rütbesiyle hizmet eden hocalara padişah hocaları denilir.

Eminler;

Şehremini : Sarayın ihtiyaçlarına, kamu binalarının tamiratına, bakımına, onarımına ve benzeri işlere bakan kişidir.

Darphane emini : Para basımından sorumlu olan kişilere darphane emini denilmektedir.

Matbah-ı amire emini : Sarayın mutfak işlerinden sorumlu olan görevlisidir.

Erbâb-ı Hizmet;

Emir-i âlem : Saltanat sancaklarından sorumlu olan kişi Emir-i âlem olarak adlandırılır.

Kapıcılar kethüdası : Kapıcılar kethüdası sarayın tüm kapılarını bekleyen görevlilerin başıdır.

Çaşnigir başı : Saraydaki sofra hizmetlerini gören kişilerin başına denir.

Bostancılar : Sarayın bahçesi, bostanı ve sahillerinden sorumlu olan kişiler bostancılar olarak isimlendirilir.

Ehli Hiref : Kısaca saray sanatkârlarıdır.

Çavuşbaşı : Çavuşbaşı, Divân-ı Hümâyun toplantılarında teşrifat hizmeti ve mübaşirlik yapan görevlilerin (çalışanların) başıdır.

Birun’daki diğer görevlilerin isimleri ise aşağıdaki şekildedir;

Çakırcıbaşı

Şahincibaşı

Atmacabaşı

Müteferrikalar

Baltacılar

Peykler

Solaklar

Mehterler ve mehterbaşı

Sakalar ve sakabaşı

Terziler

Aşçılar ve mirahur

Kapıcılar kethüdası (temsili)

Enderun’daki görevliler

Has odabaşı : Has Oda’nın amiridir.

Silahdar ağa : Padişahın silahlarından sorumlu olan kişilere silahdar ağa ismi verilir.

Çuhadar ağa : Padişahın kaftan ve kürklerine bakan çalışanıdır.

Rikabdar : Osmanlı Padişahının çizme ve ayakkabılarından sorumlu görevlidir.

Tülbent ağası : Padişahın sarıklarını ve çamaşırlarını muhafaza eden kişiler tülbent ağası olarak isimlendirilmektedir.

Kapı ağası : Sarayın genel sorumlusu kapı ağasıdır. Sarayda padişahın mutlak vekilidir.

Enderun’daki diğer görevlilerin isimleri ise alttaki gibidir;

Ak ağalar : Babüssade Kapısı’nı muhafaza eden kişilerdir.

Acemiler

Devşirmeler

3-Harem’deki görevliler

Osmanlı Padişahının evi olan Harem-i Hümâyun bölümünün genel sorumlusu yani haremden sorumlu en yükset rütbeli kişi Darüssade ağasıydı. Derece ve rütbe olarak vezîriâzam ve şeyhülislamdan sonra gelen Darüssade ağasının en önemli görevi padişahın haremini korumaktır.Şimdi Harem’deki görevlilere geçelim.

Saray ağası : Sarayın temizlik işlerinden ve düzeninden (derleme,toplamasından) sorumluydu.

Saray kethüdası : Saray kapısını bekleyen görevlileri idare ederdi. Yani saray kapısını bekleyen çalışanların başıdır da diyebiliriz.

Hazinedar ağa : Harem-i Hümâyun’un (Harem bölgesinin) masrafları ile ilgilenen kişidir.

Ayrıca Harem bölgesinde diğer çalışanların isimleri aşağıdaki gibidir;

İç oğlanları

Diğer harem ağaları

Kethüda

İmam

Birun’daki görevliler kimlerdir?

Müneccimbaşıların görevi nedir

Müneccimbaşılar gelecekle ilgili tahminlerde bulunan kişilerdir.

Hekimbaşıların görevi nedir?

Hekimbaşılar sarayda bulunan hekimlerin başıdır.

Padişah hocalarının görevi nedir

Padişah hocaları yüksek ilmiye rütbesiyle hizmet eden hocalardır.

Şehreminin görevi nedir?

Şehremini sarayın ihtiyaçlarına, kamu binalarının tamirat ve bakım işlerine bakan kişidir.

Darphane emininin görevi nedir

Darphane emini para basımından sorumlu olan kişidir.

Matbah-ı amire emininin görevi nedir

Matbah-ı amire emini sarayın mutfak işlerinden sorumlu olan kişidir.

Emir-i âlemin görevi nedir?

Emir-i âlem saltanat sancaklarından sorumlu olan kişidir.

Kapıcılar kethüdasının görevi nedir

Kapıcılar kethüdası sarayın kapılarını bekleyen görevlilerin başıdır.

Çaşnigir başının görevi nedir?

Çaşnigir başı sofra hizmetlerini görenlerin başıdır.

Bostancıların görevi nedir?

Bostancılar sarayın bahçesi, bostanı ve sahillerinden sorumlu kişilerdir.

Ehli Hirefin görevi nedir?

Ehli Hiref saray sanatkârlarıdır.

Çavuşbaşının görevi nedir?

Çavuşbaşı Divân-ı Hümâyun toplantılarında teşrifat hizmeti ve mübaşirlik yapan görevlilerin başıdır.

Enderun’daki görevliler kimlerdir?

Has odabaşının görevi nedir

Has odabaşı Has Oda’nın amiridir.

Silahdar ağanın görevi nedir?

Silahdar ağa Padişahın silahlarından sorumlu olan kişidir.

Çuhadar ağanın görevi nedir?

Çuhadar ağa Padişahın kaftan ve kürklerine bakan görevlidir.

Rikabdarın görevi nedir?

Rikabdar Padişahın çizme ve ayakkabılarından sorumlu kişidir.

Tülbent ağasının görevi nedir?

Tülbent ağası Padişahın sarıklarını ve çamaşırlarını muhafaza eden kişidir.

Kapı ağasının görevi nedir?

Kapı ağası sarayın genel sorumlusu ve sarayda padişahın mutlak vekilidir.

Harem’deki görevliler kimlerdir?

Saray ağasının görevi nedir?

Saray ağası sarayın temizlik ve düzeninden sorumlu kişi.

Saray kethüdasının görevi nedir?

Saray kethüdası saray kapısını bekleyen görevlileri idare eden kişi.

Hazinedar ağanın görevi nedir?

Hazinedar ağa Harem-i Hümâyun’un masrafları ile ilgilenen kişi.