Max Horkheimer Kimdir?

Doğum tarihi: 14 Şubat 1895, Zuffenhausen, Stuttgart, Almanya

Ölüm tarihi ve yeri: 7 Temmuz 1973, Nürnberg, Almanya 

Max Horkheimer Biyografi

Max Horkheimer (d. 14 Şubat 1895, Stuttgart , Almanya – ö. 7 Temmuz 1973, Nürnberg), Alman filozof.Sosyal Araştırma Enstitüsü (1930–41; 1950–58), orijinal bir disiplinler arası hareketi geliştirdi.Marksist yönelimli siyaset felsefesini ampirik araştırmalarla desteklenen sosyal ve kültürel analizle birleştiren eleştirel teoriydi.

Horkheimer, doktora derecesini aldığı Frankfurt Üniversitesi’nde felsefe okudu. 1930’da, Frankfurt’ta dört yıl sosyal felsefe hocalığı yaptıktan sonra, üniversitenin yeni kurulan Sosyal Araştırmalar Enstitüsü’nün müdürü oldu.Enstitü, onun liderliği altında olağanüstü yetenekli bir dizi filozof ve sosyal bilimciyi cezbetti.Theodor Adorno (1903–69),Eric Fromm (1900–80),Leo Löwenthal (1900–93),Herbert Marcuse (1898–1979) veFranz Neumann (1900–54) – (Horkheimer ile birlikte) toplu olarak Frankfurt Okulunu kurdu.Horkheimer ayrıca enstitünün edebiyat organının editörlüğünü de yaptı.1932’den 1941’e kadar siyaset felsefesi ve kültürel analiz alanında çığır açıcı çalışmalar yayınlayan Zeitschrift für Sozialforschung (“Sosyal Araştırma Dergisi”). çıkardı.

Horkheimer, kuruluşunun ilk yıllarında enstitünün programını “disiplinlerarası materyalizm” olarak tanımlayarak, Marksist yönelimli tarih felsefesini sosyal bilimlerle, özellikle ekonomi, tarih, sosyoloji, sosyal psikoloji ve psikanaliz ile bütünleştirme hedefini gösteriyordu.Ortaya çıkan “eleştirel teori”, devlet tarafından yönetilen kapitalizmin sınıf çatışmasını etkisiz hale getirme ve işçi sınıflarını hüküm süren ekonomik sisteme entegre etme eğiliminde olduğu çeşitli sosyal kontrol biçimlerini açıklayacaktır.

Enstitünün bu konudaki ilk çalışması olan “Otorite ve Aile”, Nazilerin iktidarı ele geçirmesi 1933’te enstitünün çoğu üyesini Almanya’dan kaçmak zorunda bıraktığında hâlâ tamamlanmamıştı.

On yılın geri kalanı boyunca, Zeitschrift için bir dizi programatik makale yazarak eleştirel teorinin ateşini yakmaya çalıştı. Bu eserlerden en etkili olanı “Geleneksel ve Eleştirel Teori” (1937), geleneksel siyaset felsefesi ve sosyal bilimin toplumsal olarak konformist yönelimi olarak gördüğü şeyi enstitü tarafından tercih edilen eleştirel Marksizm markasıyla karşılaştırdı.

Horkheimer’a göre geleneksel yaklaşımlar, var olan toplumsal kurumları az ya da çok oldukları gibi betimlemekle yetinirler ve bu nedenle analizleri, baskıcı ve adaletsiz toplumsal pratikleri doğal ya da nesnel olarak meşrulaştırma gibi dolaylı bir etkiye sahiptir.Buna karşılık, eleştirel kuram, bu kurumların içinde işlev gördüğü daha geniş tarihsel ve toplumsal bağlamı ayrıntılı olarak anlaması yoluyla , sistemin meşruiyet, adalet ve gerçeğe ilişkin yanlış iddialarını teşhir eder.

1941’de mali sıkıntılarla kuşatılmış olan enstitü fiilen feshedildi ve Horkheimer Los Angeles’a taşındı.Orada Adorno ile etkili bir çalışma üzerinde işbirliği yaptı.Faşizmin ve diğer totaliterlik biçimlerininyükselişini Aydınlanmanın “araçsal” akıl kavramına kadar izleyen Aydınlanmanın Diyalektiği (1947) . Eserdeki karamsarlık, ilerici Avrupa toplumsal hareketlerinin 1930’ların başından beri uğradığı yenilgileri yansıtıyordu.Kitabın argümanının daha erişilebilir bir versiyonu da 1947’de The Eclipse of Reason başlığı altında yayınlandı.1950’de Horkheimer, enstitüyü yeniden kurduğu ve nihayetinde üniversitenin rektörü olduğu Frankfurt’a döndü.Daha sonraki çalışması, Alman filozofa olan kalıcı hayranlığını sergiliyor.Arthur Schopenhauer (1788-1860) ve din felsefesine hayrandı.Horkheimer, Schopenhauer’ın karamsar sosyal felsefesinin , savaş sonrası dönemin daha iyimser sosyal teorilerinden daha sadık bir şekilde ütopya için kaybedilen umutları yansıttığını hissetti.