Köşeli Parantez “[ ]” Nedir, Görevleri Nelerdir? Köşeli Parantezin Kullanım Alanları Ve Cümle İçerisinde Örnekler

Türkçe dilinde kullanılan çok sayıda noktalama işareti bulunmaktadır. Noktalama işaretleri her yazıda mutlaka kullanılması gereken ve doğru yerde kullanılması gereken işaretlerdir.

Köşeli parantezin de diğer noktalama işaretleri gibi kullanım alanları vardır. Hiçbir noktalama işareti kendi görevi dışında kullanılmamalıdır. Bir noktalama işareti kendi görevi dışında kullanıldığında yazım yanlışı yapılmış olur. Noktalama işaretleri yazılar için çok önemli işaretlerdir.

Köşeli Parantez “[ ]” Nedir?

Köşeleri olan “[ ]” işareti köşeli parantez olarak adlandırılır. Bir noktalama işaretidir. Belirlenmiş kullanım sınırları bulunmaktadır. Köşeli parantez aynı zamanda köşeli ayraç ismini de almaktadır. Yazılar içerisinde farklı şekillerde köşeli parantez kullanımı görülebilmektedir.

Köşeli Parantez Görevleri Nelerdir?

Noktalama işaretinin her birinin bir görevi olduğu gibi köşeli parantezinde görevleri vardır. Eğer bir yazı içerisinde parantez içinde parantez kullanılması gerekiyor ise ilk olarak kullanılacak parantez köşeli parantezdir. Yani parantez içerisinde parantez kullanılması gerektiğinde kullanılacak olan dış parantez köşeli parantezdir. Aynı zamanda köşeli parantez matematik konularında kullanılır. Matematik konularında da kullanılacak olan parantez içi parantez uygulamalarında dıştaki parantez yine köşeli parantez olarak kullanılmaktadır.

Köşeli parantezin kullanım görevlerinden bir diğeri ise yazı içerisinde bir metnin aktarılması sırasında, çevirilerde ve alıntılarda yazı çalışmasını yapan kişinin eklemiş olduğu sözler için kullanılır.

Köşeli parantezin bir diğer kullanım görevi ise yazı içerisinde verilen makale ya da kaynak olarak verilmiş olan kitapların künyeleri ile ilgili çeşitli ayrıntıları belirtebilmek için kullanılmaktadır.

Köşeli Parantezin Kullanım Alanları ve Cümle İçerisinde Örnekler

Yazı içerisinde iki parantezin iç içe kullanılması gerektiği durumlarda köşeli parantez dıştaki parantez olarak kullanılır.

Örneğin;

Peyami Safa [Türk gazeteci ve yazar (1899 – 1961)] Yalnızız, Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, Matmazel Noraliya’nın Koltuğu gibi bilinen psikoloji türündeki en güzel romanların yazarıdır. Server Bedi şeklindeki takma isimle [Cingöz Recai (Fransız bir yazarın Arsen Lüpen isimli karakterinden esinlenerek oluşturmuştur)] unutulmaz karakterlere imza atmıştır. Birçok eseri başyapıt haline gelmiş ve üzerinden ne kadar zaman geçse de çok sayıda yeni okur ile her sene buluşmaktadır.

Tam adı oldukça uzun olsa da kısa adı ile Pablo Picasso [ sahne tasarımcısı, ressam heykeltıraş (Ekim 1881 – Nisan 1973)] olan İspanyol beyefendi kübizm akımına dair temelleri ilk kez atan kişidir.

Metini yazan kişi metin içerisinde geçirdiği bir alıntıyı, çeviriyi ya da bir metnin aktarılmasını yaparken kendinden bir söz eklediğinde köşeli parantez kullanır.

Örneğin;

Yazılarında en güzel ve en süslü cümleleri kullanmak isterdi. Öyle ki “ bir bahar [gibi] bakıyordu gözlerin” cümlesi oldukça şairane ve süslüdür.

Yazıları arasındaki fark[ın] anlatım dili olduğunu son röportajında belirtmişti.

Geçen gün aramızda yine bir konuşma geçmişti, fakat anlayamadım söylediklerini sanki cümleleri hep eksikti. Bana “ Bu günler[de] sıkkınım, kırgın, yorgun” dedi ve birden hızla gitti. Arkasından ne kadar seslendimse durmayı bırak dönüp bakmadı bile.

Yazı içerisinde kullanılan bilgilerin, sözlerin kaynaklarının belirtilmesine ilişkin detayları yazmak için kullanılır.

Televizyon tarihin en çok sevilen dizilerinden Çalıkuşu ve Yaprak Dökümü ’nün yazarı Reşat Nuri [Güntekin] öyle eserler bıraktı ki ardında okumaya doyamıyoruz. Televizyon tarihinin bir diğer efsanesi olan Aşk-ı Memnu yazarı da Halid Ziya [Uşaklıgil], Türk edebiyatının en nadide örneklerinden biri olan yazarlar arasında kendisine sağlam bir yer edinmiştir.