Haritalarda Uzunluk ve Alan Hesaplamaları Nasıl Olur?

Uzunluk hesaplamalarında matematiksel işlem olarak sadece basit çarpma bölme, alan hesaplamalarında ise bunlara ek olarak ölçek paydasındaki sayının karesini alma işlemleri ile yapılmaktadır.

Haritalardaki küçültme oranına ölçek denir. Haritaların ölçeği kullanılarak haritada yer alan iki nokta arasının kuş uçuşu gerçek uzaklığı ya da haritadaki bir bölgenin iz düşümsel gerçek alanı hesaplanabilir.

İki çeşit ölçek bulunur.

Kesir Ölçek

Küçültme oranının rasyonel ifadeyle gösterilmesi.

Örneğin 1/800.000 kesir ölçekli bir harita, üzerindeki 1 cm’lik uzunluğun gerçekte 800.000 cm’ye eşit olduğunu ifade etmektedir.

Not: Haritada ölçek değişse bile yükselti, coğrafi koordinatlar ve gerçek alan değişmektedir.

Çizgi (Grafik) Ölçek

Eşit aralıklara ayrılmış bir doğru üzerinde küçültme oranının gösterilmesidir.Çizgi ölçekte eşit bölmelerin her birine çentik denir. Çizgi ölçeklerden faydalanarak harita üzerindeki mesafelerin gerçek değerleri kolayca hesaplanabilir.Ayrıca haritalarda büyütme ve küçültme yapılırken oranlarda bozulma olmadığından çizgi ölçek, kesir ölçeğe göre daha çok tercih edilir.

Kesir ölçeği çizgi ölçeğe çevirme

Kesir ölçeğin paydasında bulunan birim, çizgi ölçekte kullanılacak birime dönüştürülür.

Bulunan değer, çizgi ölçekte 0’ın sağındaki (belirtilmişse solunda da) ilk birim olarak kabul edilir ve katları şeklinde yazılır.

Çizgi ölçeği kesir ölçeğe nasıl çevrilir?

Çizgi ölçeğin boyu harita uzunluğu olarak kabul edilmektedir.Çizgi ölçeğin üzerindeki başlangıç ve bitiş değerlerinin toplamı gerçek uzunluğu verir.Ölçek formülünde yerine yazıldığında kesir ölçek değeri elde edilmiş olur.

Haritalarda Uzunluk Hesaplamaları

Kuş uçuşu uzaklık hesaplama
Kuş uçuşu uzaklık, yükselti ve çukurların dikkate alınmadığı iki nokta arasındaki uzaklığa denir.

Örnek olarak Erzurum ve Erzincan şehirleri arasındaki kuş uçuşu uzaklığı hesaplayabilmek için haritada iki şehir arası kâğıt ya da cetvele işaretlenmektedir.Sonra işaretli olan kâğıdın başlangıç noktası çizgi ölçekte 0 noktasına konur. İşaretli noktanın çizgi ölçekte karşılık geldiği değer kuş uçuşu uzaklığı verir.Dolayısıyla bu ölçümler sonucunda Erzurum ile Erzincan arasındaki mesafe, çizgi ölçekte yaklaşık 150 km olarak bulunur.

Gerçek uzunluk hesaplama

Bütün haritalarda uzunluk hesaplamaları yapılır.Ölçeğin paydası harita uzunluğu ile çarpılarak gerçek uzunluk hesaplanabilir.

Gerçek uzunluk kavramı 2’ye ayrılır.Formüller ile bulduğumuz uzunluk kuş uçuşu uzunluktur.

Gerçek Uzunluk: Arazinin eğimi ve engebesi dikkate alınarak ölçülen uzunluktur.

Kuş Uçuşu Uzunluk: İki merkez arasında ölçülen en kısa uzunluktur.

Gerçek alan ve iz düşümsel alan nedir?

Gerçek alan, yeryüzü şekillerinin tüm eğim ve engebesiyle beraber toplam yüzey alanıdır.İz düşümsel alan ise engebe faktörünün ortadan kaldırılarak her yerin düzmüş gibi kabul edildiği alandır.Bir yerin gerçek alanı ile iz düşümsel alanı arasındaki fark çok ise o yer engebedir.Fark az ise o yerde engebe azdır.Haritalara aktarılan alan iz düşümsel alandır.Harita üzerinde bir alan hesaplanırken her yer düzmüş gibi kabul edilir.