Edmund Burke Kimdir ? Hayatı Ve Biyografisi

Yazar 

Doğum tarihi: 12 Ocak 1729, Dublin, İrlanda

Ölüm tarihi ve yeri: 9 Temmuz 1797, Beaconsfield, Birleşik Krallık

Edmund Burke Kimdir ?

İngiliz devlet adamı Edmund Burke (1729-1797) tanınmış bir siyaset teorisyeni ve felsefi yazardı.İrlanda’da doğdu, aktif hayatının çoğunu ingiliz siyasetinde geçirdi ve muhafazakar Avrupa’nın siyasi kahini olarak öldü.

Edmund Burke’ün topluma bakışı hiyerarşik ve otoriterdi, ancak en asil özelliklerinden biri, kendilerini savunamayacak kadar zayıf olanları tekrar tekrar savunmasıydı.18. yüzyıl İngiliz siyasetinde akıl, hitabet ve dürtü açısından olağanüstü, erkekleri yönetme veya uzlaştırma yeteneğinden yoksundu ve yetenekleriyle orantılı bir etki yaratmadı.Pratik bir politikacı olarak kariyeri bir başarısızlıktı.Siyaset teorileri yalnızca gelecek kuşaklarda karşılık buldu.

Burke Ocak ayında doğdu.12 Aralık 1729’da Dublin’de orta sınıf ebeveynler. Annesi Burke’ün “acımasız bir sinir bozukluğu” dediği şeyden muzdaripti ve otoriter babası Dublin avukatı ile ilişkileri mutsuzdu.Katıldıktan sonra Trinity Koleji, Dublin, Burke 1750’de Orta Tapınak’ta hukuk okumak için İngiltere’ye geçti.Ancak bilinçsizce babasının kendisi için planlarına direndi ve yasada çok az ilerleme kaydetti. Kararsızlık hayatına damgasını vurdu: kendisini “kaçak bir oğul” ve “yaşam tarzını” “çeşitli tasarımlarla kareli” olarak tanımladı.”1755’te Kolonilerde bir göreve başvurmayı düşündü, ancak babası itiraz edince bu fikri bıraktı.

1756’da Burke iki felsefi inceleme yayınladı:Doğal Toplumun Haklı Çıkarılması ve Yüce ve Güzel Hakkındaki Fikirlerimizin Kökenine Dair Felsefi Bir Araştırma.Haklı Göstermede Burke, ahlaki ve sosyal kurumlar için bir neden talep etmenin yararsızlığını ortaya çıkardı ve armağanlarının en dikkat çekici olanlarından biri olan öngörüyle, yerleşik düzene yaklaşan rasyonalist eleştiri saldırısını ayırt etti.Daha 19 yaşındayken başlattığı Soruşturma, Samuel Johnson tarafından “gerçek bir eleştiri örneği” olarak değerlendirildi.” Bu çalışmaları 1757’de Amerika’daki Avrupa Yerleşiminin bir Açıklaması izledi ve Burke, yazarlığı reddetmesine rağmen açıkça çok katkıda bulundu. İngiltere Tarihinin Kısaltılmasının ilk sayfaları da 1757’de basıldı, ancak kitabın kendisi Burke’ün ölümüne kadar yayınlanmadı.Bu eserler Burke’ün adını Londra edebiyat çevrelerine tanıttı ve saygın bir kariyer açıyor gibiydi.

Hiç erkek olarak tanımadığı aile birliği, Burke’ün yetişkin felsefesinin bir makalesi haline geldi.1757’de doktorunun kızıyla evlendi ve kayınpederi kardeşi Richard ve sözde kuzeni William ile aile hayatına yerleşti.Onlarla birlikte babasının evinde hiç bilmediği bir yaşam içinde buldu.

Ancak mali durum zordu ve Burke, İrlanda’daki hükümet kuruluşunda küçük bir sekreterlik görevi almak zorunda kaldı.Ancak depresif ve zulüm gören İrlandalı Katoliklerle teması onu tedirgin etti ve 1765’in başlarında görevinden istifa etti.Zorunluluk artık Burke’ü siyasete sürükledi.Temmuz 1765’te Lord Rockingham’ın Whig yönetimi kurulurken, onu özel sekreteri olarak üstlenen Rockingham’a tavsiye edildi.Aralık ayında Burke, Wendover’ın Buckinghamshire seçim bölgesi üyesi olarak Parlamentoya girdi.

Burke’ün sonraki siyasi kariyeri ayrılmaz bir şekilde Rockingham grubunun servetine bağlıydı.Doğası gereği duygusal ve histerik, mesleği veya güvenli bir geliri olmadan, Whig aristokratlarına bağlılığıyla istikrar ve bağımsızlık buldu. Rockingham 1766’da başbakanlığı kaybettiğinde Burke, yeni yönetim altında istihdam teklif etmesine rağmen onu muhalefete kadar takip etti.Daha sonra, “İngiltere’deki herhangi bir erkeğin azınlıkta olması gerektiğine inanıyorum” dedi. “Ben her zaman azınlıktaydım.”Elbette siyasi kariyerinin baskın özelliği, tartışmak ve karşı çıkmak için ezici bir dürtüdü;Buna muazzam bir sebat, cesaret, yoğunlaşma ve enerji eklendi. Liderliğin birçok niteliğine sahip olarak, başkalarının duygu ve görüşlerini ölçme ve saygı duyma duyarlılığından yoksundu.Dolayısıyla siyasi hayatı, Amerikan savaşına, Warren Hastings’e ve Fransız Devrimi’ne karşı bir dizi olumsuz haçlı seferiydi ve bir devlet adamı olarak ünü, görevdeki başarılarına değil, muhalefetteki bilgeliğine dayanıyor.

Burke’ün hükümet teorisi esasen muhafazakardı.İnsanlara derinden güvenmiyordu ve aristokrasinin yönetme ilahi hakkına inanıyordu. 1775’te “Kamusal mizahın ve düşüncenin tüm yönleri birkaçından kaynaklanmalıdır” diye yazdı.”Tanrı ve doğa, insanları rehberlik veya yönlendirme olmadan düşünmeyi veya hareket etmeyi asla istemedi.”Yine de Burke’ün tüm yazıları, oldukça dar propaganda amaçlarına rağmen, insan davranışları üzerine değerli genellemeler içeriyor.

Burke, siyaset felsefesini pratik konulara uygulamakta zorluk çekti.Britanya’nın sömürge Amerika ile olan sorunlarının etkilerini ilk fark edenlerden biriydi. İngiliz İmparatorluğu’nu bir aile olarak gördü ve ebeveyn, çocuklar üzerinde yardımsever bir otorite kullandı.Belki de kendi yetiştirilmesinden etkilenerek, İngiliz hükümetinin hoşgörülü olması gerektiğinde sert ve zalim olduğuna inanıyordu. “Herhangi bir topluluk bir başkasıyla boyun eğdirildiğinde,” diye yazdı, “bağlantının en büyük tehlikesi, üstün olanın aşırı gururu ve kendini beğenmesidir.”

1774’te Burke, Amerikan Vergilendirmesi konusundaki ünlü Konuşmasında Koloniler üzerindeki çay görevinin sürdürülmesine karşı çıktı ve 1775’te iki kez Kolonilerle uzlaşma önerdi.İngiliz İmparatorluğu’nu “tek bir ortak kafa altında birçok devletin toplamı” olarak algılaması, 18.yüzyılda ingiliz otoritesini sömürge özerkliği ile uzlaştırmaya mümkün olduğunca yaklaştı.Yine de aynı zamanda İngiliz Parlamentosu’nun yasama üstünlüğüne olan inancını defalarca ilan etti.Böylece Amerikan savaşı Burke’ü ikiye böldü.Ne Amerikan bağımsızlığı ne de İngiliz zaferi ihtimaliyle karşı karşıya kalabilirdi. “Bilmiyorum,” diye yazdı Ağustos 1776’da, “zaferi bizi imparatorluğumuzun büyük ve asil bir kısmından ayırmak olanlara nasıl başarılar dileyeceğiz.Haksızlığa, baskıya ve saçmalığa daha az başarı diliyorum … Bu savaştaki hiçbir olayın erdemli bir çıkara hiçbir faydası olamaz.”

İrlanda’da Burke’ün sempatisi, “yük hayvanlarına indirgenmiş” ve yalnızca tüm deneklerin hükümetlerinden bekleme hakkına sahip olduğu temel adaleti isteyen zulüm gören Roma Katolikleriydi.Davalarını, İngiliz Parlamentosunun otoritesini ortadan kaldırmaya çalışan Protestan İngiliz-İrlandalılarınkine tercih etti.İrlanda milliyetçiliği ve anayasal şikayetleriyle çok az sempati duydu. 1766’da, “Halkın yedi yıllık Parlamentoları olsun ya da olmasın yemek yemesi gerektiğine eminim” diye yazdı.Amerikan sorununda olduğu gibi, Burke her zaman İrlanda’da ılımlılık danışmanlığı yaptı. “İnanıyorum,” dedi ölümünden sadece 2 ay önce, “bir ülkenin yerleşik hükümetine karşı isyanı haklı çıkaracak çok az vaka var, anayasası istediği gibi olsun.”

Mart 1782’de kısa ömürlü Rockingham bakanlığı’nın kurulması üzerine Burke, genel müdür olarak atandı.Ama şimdi, siyasi başarının eşiğinde göründüğünde, Burke için her şey ters gidiyor gibiydi. Özellikle, şu anki davranışı, Temmuz 1782’de Rockingham’ın ölümüyle ağırlaşan bir eğilim olan zihinsel rahatsızlık belirtileri gösterdi.James Boswell, 1783’te Samuel Johnson’a Burke’ün “aslında deli” olarak temsil edildiğini söyledi.Johnson, “Bir adam yaptığı gibi abartılı görünür ve ağlarsa, deli olarak temsil edildiğini merak edebilir mi?” Avam Kamarası’ndaki bir dizi ölçüsüz konuşma, Burke’ü siyasi olarak güvenilmez olarak damgaladı; bu, 1790’da Bengal genel valisi Warren Hastings’in görevden alınmasındaki davranışıyla doğrulanan bir izlenimdi.

Rockingham göreve geldiğinden beri, Hindistan’da yolsuzlukla suçlananların cezası Burke’ün zihninde en üst sıralarda yer alıyordu.Kamusal ve özel hayal kırıklıklarıyla keskinleşen güçlü saldırgan içgüdülerinin, konsantre olabilecekleri bir düşmana ihtiyacı vardı. Her zaman talihsizleri desteklemeye meyilli olan Hastings’in Hindistan’daki yanlış düzenlemenin başlıca kaynağı olduğuna ve çarpıcı bir misilleme örneğinin diğer potansiyel suçluları caydıracağına ikna oldu.Burke’nin düzensiz zihninde Hastings, bir kötülük canavarı olarak göründü.Kendisine yöneltilen herhangi bir şikayeti eleştirmeden dinledi ve suçlamayı kovuşturduğu şiddet, duygularının derinliğini gösterir.Şiddet içeren dili ve ölçüsüz suçlamaları bağımsız adamları yabancılaştırdı ve kendi partisini siyasi bir sorumluluk olduğuna ikna etti.

Burke’ün yazılarının birçok baskısı var. Thomas W. Copeland ve diğerleri tarafından düzenlenen Edmund Burke’ün Yazışmaları (8 cilt 1958-1969), Burke’ün mektuplarının kesin baskısıdır. Peter Mckevitt’in (1961) tanıtımıyla Amerikan meseleleri üzerine daha küçük koleksiyonlar, Konuşmalar ve Mektuplar özellikle ilgi çekicidir.Yüce ve Güzel Fikirlerimizin Kökenine Dair Felsefi Bir Araştırma, editörlüğünü J.T. Boulton (1958) ve Fransa’daki Devrim Üzerine Düşünceler, editörlüğünü William B. Todd (1965), iki büyük eserin kesin baskılarıdır.

Thomas E. Utley, Edmund Burke (1957), en kullanışlı modern biyografidir. Burke’ün siyaset felsefesi üzerine yapılan çalışmalar şunları içerir: Charles W. Parkin, Burke’ün Siyasi Düşüncesinin Ahlaki Temeli: Bir Deneme (1956); Francis P. Canavan, Edmund Burke’ün Siyasi Nedeni (1960); Peter J. Stanlis, ed., Edmund Burke’ün Alaka Düzeyi (1964) ve kendi Edmund Burke ve Doğa Hukuku (1958); Gerald W. Chapman, Edmund Burke: Pratik Hayal Gücü (1967); ve Burleigh T. Wilkins, Burke’ün Siyaset Felsefesi Sorunu (1967). Burke’ü 18. yüzyıl bağlamında ortaya koyan birçok eserden en faydalıları Carl B. Cone, Burke ve Siyasetin Doğası (2 cilt., 1957-1964); Alfred Cobban, Edmund Burke ve 18. Yüzyıla Karşı İsyan (2. baskı. 1960) ve R. R. Fennessy, Burke, Paine ve İnsan Hakları (1963).