Domates Nedir?En iyi Domates Bilgisi

Domates, Lycopersicum esculentum (solanum lycopersicum ve Lycopersicon lycopersicum), yenilebilir meyvesi için yetiştirilen Solanaceae familyasında otsu bir bitkidir.Bitki kısa gövdeli dik veya uzun, yayılan gövdeli asma benzeri olabilir.Gövdeler kaba tüylerle kaplıdır ve yapraklar spiral olarak düzenlenmiştir.Domates bitkisi, bir sap üzerinde 3-12 domates çiçeği bulundurabilen sarı çiçekler üretir ve genellikle etli, pürüzsüz kabuklu ve kırmızı, pembe, mor, kahverengi, turuncu veya sarı renkli olabilen yuvarlak bir meyve üretir.Domates bitkisinin boyu 0,7–2 m (2,3–6,6 ft) büyüyebilir ve yıllık olarak yalnızca bir büyüme mevsiminden sonra hasat edilir.Domates ayrıca aşk elması olarak da adlandırılır ve Güney Amerika’dan gelir.

Domateslerin Tarihi

Domateslerin binlerce yıllık zengin ve karmaşık bir geçmişi vardır. Güney Amerika’da, özellikle şu anda Peru olarak bilinen bölgede ortaya çıktıklarına ve ilk olarak Aztekler ve İnkalar tarafından yetiştirildiklerine inanılıyor. “Domates” kelimesinin kendisi Aztek “xitomatl” kelimesinden gelir.”

Domatesler, onları fetihlerinden geri getiren Hernán Cortés gibi ispanyol kaşifler sayesinde 16. yüzyılda Avrupa’ya gitti.Başlangıçta domatesler Avrupalılar tarafından kuşkuyla karşılanmış ve toksisiteleriyle ilgili endişeler nedeniyle tüketilmek yerine süs bitkisi olarak yetiştirilmiştir.

18. yüzyıla kadar domatesler Avrupa’da mutfakta kabul görmedi.İtalyanlar meyveyi kucaklarken mutfaklarına girerek domates soslu makarna ve Margherita pizzası gibi sevilen yemeklerin yaratılmasına yol açtı.

Domatesin Faydaları Nelerdir?

Domates sulu ve tatlıdır.Bileşiminde bolca antioksidan bulunur.Çeşitli hastalıklarla savaşılması gerektiğinde vücuda yardımcı olur.İçeriğinde kalp sağlığını iyileştirme, kanseri önleme ve güneş yanıklarına karşı koruma sağlayan ‘’likopen’’ bileşeni bulunur.

Domates kalp sağlığını destekler

Kanserle savaşmaya yardım eden yüksek likopen içerir

Kan şekeri seviyelerini düşürmeye yardım edip, diyabeti kontrol edebilmeyi sağlar

Güneş yanıklarına karşı vücudu korumaya yardım edebilir

Bağışıklık sistemini iyileştirir

Göz sağlığını korur, göz yorgunluğunu azaltır

Kan pıhtılaşmasını önler

Vücudun su ihtiyacını karşılamaya yardım eder

Antioksidan ve C vitamini kaynağıdır

Kalp sağlığını destekler

Domatesin içeriğinde bulunan likopen ve beta-karoten antioksidanları yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, ateroskleroz gibi kalp hastalığı risk faktörlerini azaltmaya yardımcı olur.Bir bardak domates suyu 22 mg likopen içerir.

Cildi güneş ışınlarından korur

Domatesin vitaminleri arasında yer alan C vitamini ve çeşitli antioksidanlar, vücudunuzdaki hücrelere zarar veren serbest radikalleri azaltarak cildinizin gençleşmesine yardımcı olabilir. Domates cilt hücrelerinin hasar görmesine karşı koruyucu etkide bulunur. Domatesin cilde faydaları arasında söylenmesi gereken önemli bir nokta da nemin ciltte daha fazla kalmasına yardım etmesidir. Böylece ince çizgi ve kırışıkları önleyebilir. Ayrıca çeşitli yüz maskeleri kullanılarak domatesin yüze faydaları da değerlendirilebilir.

Sindirimi düzenler, kabızlığa iyi gelir

Domates müshil meyvesi olarak da tanımlanır. Bileşiminde su içeriği ve lif miktarı yüksektir. Domatesin faydaları nelerdir denildiğinde, öncelikle normal bağırsak çalışmasını destekleyici etkisi sayılmalıdır. Domates kabızlık yapar mı sorusuna hayır yanıtı verilebilir.

Vitamin kaynağıdır

Domates önemli bir vitamin kaynağıdır. Bu vitaminler arasında ilk sırada C vitamini bulunur. Ayrıca domatesin yapısında potasyum, folat ve K vitamini de bulunur. Domatesler D3 vitamininin yapıtaşı olarak bilinen provitamin D3 ya da 7-dehidrokolesterol olarak tanımlanan maddeyi yapraklarında bulundururlar. Doğal koşullarda olgun domateslerde provitamin D3 birikmez. Domateste hangi vitaminler var diye düşünüldüğünde, domatesin vitamin kaynağı olarak zengin bir bezin olduğu hatırlanmalıdır.

Kansere karşı koruyucu likopen içerir

Domateste bulunan likopen, diyetle alınabilen karotenoidler arasındaki en güçlü antioksidanlardan biridir. Domates tüketiminin kanser ve kardiyovasküler hastalık riskinde azalmaya yol açtığını gösteren bilimsel çalışmalar bulunuyor.

Göz sağlığını korur

Domates içeriğinde bulunan çok kuvvetli antioksidan, vitamin ve mineral kombinasyonu sayesinde makula dejenerasyonu ve diyabetik retinopati gibi görme kaybı durumlarına karşı koruyucu etkide bulunur.

Diyabeti düzenlemeye yardımcdır

Domates glisemik indeksi düşük bir gıdadır. Yaklaşık 140 gram domatesin glisemik indeks verisi 15 rakamının altında bulunur. Bu nedenle şeker rahatsızlığı bulunanlar için idealdir. Ayrıca domates düşük kalori değerine sahip bir yiyecek olması açısından da diyabet üzerine olumlu etkide bulunur.

Domates Suyunun Faydaları

Domates suyu, C vitamini, B vitaminleri ve potasyum açısından zengindir, aynı zamanda iltihabı, kalp hastalığı ve bazı kanser risklerini azaltabilen bir antioksidan olan likopen kaynağıdır.

Domates suyu ve kuru domatesin faydaları oldukça fazladır. Domates suyu faydaları şu şekilde listelenebilir:

Tansiyon düşürücü etkide bulunabilir.

Cildinizin tazelenmesine yardımcı olur.

Kanser riskini düşürür.

Bağışıklık sistemini güçlendirir.

Sindirim sistemi üzerinde olumlu etkileri vardır.

Domates suyu vücutta ödem oluşumunu önler.

Kilo verme diyetlerinde tercih edilen bir içecektir.

Domatesin Besin Değerleri

Domatesin besin değerleri yaklaşık şöyledir:

Karbonhidrat: 4.86 g

Yağ: 0.25 g

Protein: 1.1 g

C vitamini: 1.1 mg

Potasyum: 296 mg

K vitamii 9.88 mcg

Folat:18.8 mcg

Domatesin Vitamin ve Mineral İçeriği

Domateste ne vitamini var sorusuna başta A ve B vitaminleri bulunur yanıtı verilebilir. 180 Gram ağırlığındaki bir domatesteki vitaminler ve mineraller yaklaşık şöyledir:

Kalsiyum 18 mg

Demir 0.5 mg

Potasyum 427 mg

A vitamini 75.6 mcg

B1 vitamini 0.067 mg

B2 vitamini 0.034 mg

Niasin 1.069 mg

B6 vitamini 0.144 mg

Folat2 mcg

C vitamini 24.7 mg

K vitamini 14.2 mcg

Domatesin Kalori Değeri Nedir?

Bir domates kaç kalori sorusunun cevabı, 180 gram ağırlığında bir domates 32 kaloridir şeklinde olabilir.

Domates Tüketiminin Yan Etkileri Nelerdir?

Domates sağlığa son derece faydalı bir ürün olsa da bazı durumlarda domatesin zararları da görülebilir.

Domatesin Yetişmesi İçin Uygun Koşullar

Domatesler, 21 ve 24 ° C (69,8–75,2 ° F) arasındaki sıcak bölgelerde çok iyi büyür. Derin, tınlı, iyi drene olan, pH’ı 5.5 ile 6.8 arasında olan bir toprağa ihtiyaç duyarlar.Toprak drenajı bir sorunsa, domates yükseltilmiş bir yatağa ekilebilir.Tüm meyve veren bitkiler gibi, domatesler de günün çoğunda tam güneşe ihtiyaç duyar. Kararlı (“çalı”) domatesler, dikey olarak büyümek ve nispeten kompakt kalmak için bilinçli olarak yetiştirilmiştir.Son çekimde meyve gelişmeye başladığında ve tüm meyveler aynı anda olgunlaştığında bitki büyümeyi durduracaktır.Buna karşılık, belirsiz (“sarmaşık”) domates çeşitleri yanal olarak yayılır ve sonbaharın donları başlayana kadar büyümeye ve meyve üretmeye devam eder.Belirsiz çeşitler her mevsim meyve verebilir ve meyveler farklı zamanlarda gelişip olgunlaşır.Atalık domatesler, lezzet gibi bazı arzu edilen özelliklerden dolayı birçok nesil boyunca muhafaza edilmiş olan, genellikle açık tozlanmış çeşitlerdir.Hibrit domatesler, yüksek verim, erken olgunlaşma, iyileştirilmiş lezzet veya belirli hastalıklara direnç gibi istenen özelliklere sahip iki ebeveyn arasındaki çapraz tozlaşma ürünüdür.

Tohum Ekimi

Çoğu durumda, domates tohumları, son İlkbahar donundan 6-8 hafta önce kapalı alanda başlatılmalıdır.Tohumlar, uzun büyüme mevsimi olan bölgelerde doğrudan ekilebilir. Tohumlar, steril bir fide karışımı kullanılarak düz veya hücre tepsilerine ekilmelidir.Tohumları 0.6 cm (1/4 inç) derinliğe kadar ekin ve hafifçe sulayın.Hücreler kullanılıyorsa, her hücreye birkaç tohum ekin ve çimlenmeden sonra 1 fide kadar inceltin. Tepsileri güneye bakan parlak bir pencereye veya flüoresan aydınlatma altına yerleştirin. Çimlenme için optimum toprak sıcaklığı 21–32 ° C’dir (70–90 ° F). Gerekirse daireleri ısıtmak için bir ısı matı kullanılabilir. Fideler 6-14 gün içinde ortaya çıkmalıdır ve fideler ilk gerçek yaprak setini geliştirdikten sonra, daha büyük (3-4 inç) bir saksıya taşınabilir ve daha soğuk bir sıcaklığa (16–21 ° C / 60– 70 ° F). Domates fideleri, 15–25 cm (6–10 inç) yüksekliğe ulaştıklarında ekilmeye hazırdır ve tüm don tehlikesinin geçtiğini varsayarak 3–5 gerçek yaprağı olur. Dikimden yaklaşık 7-10 gün önce başlayarak, bitkiler sertleşmesi için dışarıya yerleştirilmelidir. Ekim yeri, ürün etiketinde yazan talimatlara göre dengeli bir gübre içinde çalışılarak hazırlanmalıdır.Fideler, 123 cm (48 inç) sıra aralığı ile 76–123 cm (30–48 inç) aralıklarla yerleştirilmelidir. Domates gövdeleri gömüldüklerinde boyları boyunca kökleri filizlendireceğinden yan taraflarındaki hendeklere domates dikmek yaygın bir uygulamadır. Meyvelerden ziyade yeşilliklerin büyümesini teşvik edeceğinden, büyümenin bu aşamasında özellikle azotla aşırı gübrelemekten kaçının. Islak yapraklar hastalıklara daha yatkın olduğundan ve gömülü gövdenin uyum sağlamak ve kökleri filizlendirmek için zamana ihtiyacı olduğu için, bitkileri baş üstü yerine hafifçe tabanda sulayın. Domates bitkilerinin, çiçek ucu çürümesinin gelişmesini önlemek için eşit sulama almaları önemlidir, damlama veya ıslatma hortumları en iyi şekilde çalışır ve bitkilerin etrafında malçlama toprak neminin korunmasına yardımcı olur.

Domatesleri sırıklamak, veya kafeslemek bitkileri destekler ve meyveleri yerden uzak tutmaya yardımcı olur ve ayrıca yapraklar etrafındaki hava sirkülasyonunu artırarak hastalıkları önlemeye yardımcı olur.Kullanılan destek sisteminin türü, yetiştirilen domateslerin türüne bağlıdır.Belirli domatesler kısa veya orta uzunlukta asmalara sahiptir ve terminal dallarda meyve gelişince büyümeyi durdurur.Belirleyiciler istiflenebilir veya kafeslenebilir ancak kafeslere uyum sağlamaz. Meyvenin konumu, biraz ağır budamanın gerekli olduğu anlamına gelir.Buna karşılık, belirsiz domatesler süresiz olarak büyür ve zeminde sürüklenmelerini önlemek için bir destek sistemine ihtiyaç duyar.Gereken budama miktarı, kullanılan destek sistemine bağlıdır. Sarmaşıklar kafeslerde yalnızca hafif budama, dikildiğinde orta budama ve kafes kullanırken ağır budama gerektirir.

Domates Çeşitleri

Her biri benzersiz tatlara, renklere ve mutfak uygulamalarına sahip şaşırtıcı bir dizi domates çeşidi vardır. En popüler türlerden bazıları şunlardır:

Roma Domatesleri: Dikdörtgen şekilleri ve sert etleri ile bilinirler, bu da onları soslar ve konserve için ideal kılar.

Biftek Domatesleri: İri ve etli, bunlar sandviçleri dilimlemek veya caprese salataları yapmak için mükemmeldir.

Çeri Domatesler: Küçük ve tatlıdırlar, atıştırmalıklar, salatalar veya garnitürler için mükemmeldirler.

Yadigarı Domatesler: Bunlar çok çeşitli renk ve şekillerde gelir ve zengin, karmaşık tatları için tercih edilirler.

Üzüm Domatesleri: Bunlar uzun ve tatlıdır, genellikle salatalarda ve atıştırmalık olarak kullanılır.