DNA nedir özellikleri nedir?

Tüm canlıların en küçük yapı taşı hücredir. Hücrenin içerisinde bulunan çekirdek ise yönetim merkezidir.Canlıya ait kalıtsal bilgilerin yer aldığı çekirdek en büyük yapı kromozomudur. Kromozomlar ise özel proteinler ve DNA birleşmesi ile oluşur.İçerisinde kalıtsal etkileri bulunan genler yer alır.Bunlar nükleotidlerden oluşur. Hücrenin genel yapısı;

Hücre-> Çekirdek-> Kromozom-> DNA+ Özel Proteinler-> Genler-> Nükledotidler şeklindedir.

Nükleotid Nedir?

Nükleotid, DNA’mızın en küçük yapı birimidir. Yapısında;

Fosfat

Beş karbonlu deoksiriboz şekeri

Organik baz yer alır.

Bunun yanı sıra DNA’mızın yapısında 4 farklı molekül bulunmaktadır.

Yapılarındaki fosfat ve deoksiriboz şekeri aynıdır.Bu nükleotidleri birbirinden farklı kılan özellik ise yapılarında bulunan organik bazlardır.Bu organik bazlar ise;

Adenin

Timin

Guanin

Sitozin’dir.

“DNA’daki toplam nükleotid sayısı = Fosfat Sayısı = Şeker Sayısı = Organik Baz Sayısı” şeklinde de ifade edilebilir.Örnek vermek gerekirse; 400 adet nükleotid içeren bir DNA, aynı zamanda 400 adet fosfat, 400 adet şeker ve 400 adet organik baz içerir.

GEN Nedir?

Gen, karakterimizin ortaya çıkmasını sağlayan DNA’mızda yer alan bir sistemdir.Genlerimiz kalıtsal bilgilerimizi taşır.Örneğin; kan gurubumuz, ten rengimiz, saçlarımız ve göz rengimiz gibi özelliklerimizi belirler.Canlıların farklı görünümleri genlerimizden kaynaklıdır. Kromozomlar üzerindeki genlerin farklı olması görünümümüzün temel nedenidir.

DNA Nedir?

DNA’mız kromozomlar üzerinde yer alır. DNA, özelliklerimizin sonraki nesillere aktarılmasını sağlar.İpliksi bir yapısı vardır ve bir kalıtım molekülüdür.

DNA’mızın en önemli görevi ise kalıtsal bilgileri saklamaktır. Hücrelerimizin yönetici molekülü olarak tanımlayabileceğimiz DNA zinciri bir merdivenin basamakları gibidir.

Kromozom Nedir?

Kromozomlar, özel proteinler ve DNA birleşimi ile oluşur.Canlılara cinsiyet, saç ve göz rengi gibi kalıtsal bilgilerin aktarılmasını sağlar.Örneğin; babanızın saç rengi siyah ise ve sizin de saç renginiz siyahsa bu durum kromozomlar ve DNA sayesinde babanızdan size geçen bir özelliktir.

Hücre çekirdeğinde yer alan kromozomlar, çekirdeksiz hücrelerde sitoplazma içerisine dağılır.Bir canlının türüne göre kromozomların sayısı, büyüklüğü ve şekli değişir.İnsanlar 46 adet kromozom bulunur.Diğer canlılardan örnekler verecek olursak;

Farede 42, köpekte 78 ve sinekte 8 adet kromozom bulunmaktadır. Fakat kromozomların sayısının canlıların gelişmişlik düzeyi bir alakası yoktur.Örneğin; insan, köpekten daha gelişmiş bir canlı olmasına rağmen, kromozom sayısı köpeklerden azdır.Asıl önemli nokta kromozomların yapısında yer alan kalıtsal bilgilerdir.

Kromozomların yapısındaki kalıtsal bilgiler, canlıların kendisine özgüdür.Ayrıca kromozomların sayıları canlının hücre çeşidine göre de değişiklik gösterir.Canlıların genelinde iki çeşit hücre yer alır. Bunlar;

Vücut hücresi

Üreme hücresi olarak ayrılır.

Üreme hücrelerinde bulunan kromozom sayısı vücut hücrelerinin sayısının yarısı kadardır.Bir insanın 46 adet vücut hücresi kromozomu varken üreme hücresi kromozomu ise 23 adettir. Söz konusu Fen Bilimleri olduğunda vücut hücresindeki kromozom sayısı “2n” olarak gösterilir ve üreme hücreleri ise “n” olarak belirlenir.Örneğin; kromozomların yarısı “n” anneden ve diğer yarısı “n” babadan gelir. Şekil ve büyüklük bakımından aynı olan ve aynı karaktere etki eden kromozomlara homolog kromozom yani “2n” denir.

DNA’nın Yapısı Nasıldır?

DNA’mızın yapısı iki nükleotidin birleşimi ile genlerden oluşur.Böylece ortaya çift zincirli sarmal yapı ortaya çıkar.Pek çok nükleotidin birbirine bağlanmasıyla molekül zinciri oluşur. DNA’mızın yapısında ise iki adet nükleotid zinciri yer alır.Kıvrımlı bir merdivene benzeyen DNA’mız dönerek bir sarmal oluşturur.

DNA’nın Kendini Eşlemesi Nedir?

Çift zincirli DNA’mızın yapısından yola çıkarak; bir canlıya ait kalıtsak bilgiler DNA sayesinde kendini eşler ve yavruya aktarılır.Bir nevi benzer bir canlı oluşur. Kendini eşleyen DNA oluşurken yine çift sarmal yapı ortaya çıkar.Canlıya ait tüm bilgiler yavru hücreye aktarılır.DNA kendini işlerken;

DNA zinciri tıpkı bir fermuar gibi açılır.

Hidrojen bağını koparan nükleotidler birbirinden ayrılır.

Ayrılan her bir nükleotidin karşısına hücre sitoplazmasında yer alan moleküller gelir.Bu moleküller yerleşim yaparken, belirli bir kurala göre dizilir.

Böylece bir diziliş ile aynı özelliğe sahip iki çift sarmal yapısı bulunan DNA ortaya çıkar.