Divan-I Hümayun Nedir, Özellikleri Neler?

Divan-I Hümayun Üyeleri Kimlerdir?

Divanı hümayunda her gün sabah namazında başlayan toplantı, öğlene kadar sürer.Devletin en önemli kararları bu kurumda alınıyordu.

Divanı Hümayun Nedir?

Osmanlı devletinin yönetimindeki en üst yetkili kişi padişahtı.Devletin ve tüm vatandaşların can ve mal güvenliğini, huzurunu sağlamak da onun göreviydi.Padişah, yasama, yürütme ve yargı güçleri üzerinde mutlak hakimiyeti vardı.

Osmanlı Devleti’nde, padişahın başkanlığında birinci derecede Devlet işlerini görüşmek ve karara bağlamak üzere toplanılan divana Divanı hümayun ismi verilirdi.Osmanlı Devleti’nde ilk kez divan, Orhan Bey Dönemi’nde kurularak görev yaptı.I.Murat Dönemi’nde ise, sorunların artması ve ülke sınırlarının genişlemesine bağlı olarak divan da genişletildi.

Divan-ı Hümayun Özellikleri

Osmanlı Devleti’nde padişahtan sona en etkili kurum olarak çalışan Divan-ı Hümayun özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

Padişahın ve devletin yürütme organı olarak çalışmış bir kuruldur.Bu özelliği sebebiyle bugünkü Bakanlar Kurulu ile benzerlik gösterir.

Devletin siyasi, askeri, mali, örfi ve adli işleri bu kurulda görüşülüp karara bağlanmıştır.

Divan-ı Hümayunda alınan kararlar, mühimme defterlerine kaydedilerek yürürlüğe girmiştir.

Bu kurulda alınan kararlar her ne kadar padişah imzası ile yürürlüğe girse de bazı durumlarda buna ihtiyaç olmamıştır.

Orhan Gazi tarafından kurulduğu andan itibaren padişahlar divan toplantılarına bizzat katılmışlar ve toplantıları bizzat yönetmişlerdir.Fatih Sultan Mehmed’den itibarense bu durum değişmiştir.

Fatih Sultan Mehmed döneminden itibaren padişahlar, divan toplantılarını “Kasr-ı Adl” adı verilen bir bölmeden izlemişlerdir.

Başlangıçta divan üyesi olmayan şeyhülislam, Kanuni Sultan Süleyman döneminden itibaren sadrazam ile eşit konuma getirilmiş ve divan toplantılarına katılmıştır.

Divan-ı Hümayun üyeleri ve görevleri şunlardır:

1.Hükümdar

Divan-ı Hümayun’un kurucusu olan Orhan Gazi’den itibaren padişahlar, divan toplantılarında başkanlık yapardı. Padişah, devletin en üst düzey yöneticisi olarak divanda aktif bir rol oynardı.

2.Vezir-i Azam (Sadrazam)

Padişahın hemen ardından gelen ve onun vekili olarak divan toplantılarında hazır bulunan en yetkili kişidir.Sadrazam, devletin yönetiminde önemli bir rol oynar ve diğer vezirlerin üzerinde bir otoriteye sahiptir.

3.Kubbealtı Vezirleri

Sadrazama yardımcı olan ve devletin yönetim ve idaresinde görevli olan vezirlerdir.Kubbealtı Vezirleri olarak da bilinirler ve farklı sorumluluk alanlarına sahiptirler.

4.Nişancı

Kalemiye sınıfı mensubu olan nişancı, padişah adına çıkan fermanları tuğralayan kişidir.Ayrıca tapu ve vergileme gibi görevler de nişancıya aittir.

5.Reis-ül Küttab

Divan-ı Hümayun’da dış ilişkilerden sorumlu olan üyedir.Diğer devletlerle yazışmaları yürütür ve diplomatik işlerle ilgilenir.

6.Defterdar

Devletin gelir ve gider kayıtlarından sorumlu olan görevlidir. Mali işlerden ve vergi politikalarından sorumludur.

7.Kazasker

Divan’ın en önemli üyelerinden biri olan kazasker, davalara bakan ve kadılar ile müderrislerin atamalarından sorumlu olan kişidir.Adalet ve hukuk alanında etkili bir rol oynar.

8.Kaptan-ı Derya

Osmanlı donanmasının komutanıdır. Denizcilik ve deniz güvenliğiyle ilgili konularda Divan-ı Hümayun’da söz sahibidir.

9.Yeniçeri Ağası

Yeniçeri ve acemi ocaklarından sorumlu olan üyedir.Yeniçeriler, Osmanlı İmparatorluğu’nun elit piyade birlikleriydi ve Yeniçeri Ağası, bu güçlü askeri birliklerin liderliğini üstlenirdi.

10.Şeyhülislam

Dini konularda en yüksek yetkiye sahip olan divan üyesidir.İslam hukuku ve dini meselelerde danışmanlık yapar ve kararlar alır.

Divan-ı Hümayun’un Ne Zaman Kaldırıldı

Divan-ı Hümayun, Osmanlı Devleti’nde 1826 yılında II.Mahmud döneminde kaldırılmıştır.Bu kararın arkasında bazı nedenler vardır.II.Mahmud, tahta çıktığı dönemde devletin yeniden düzenlenmesi ve modernleşmesi için reformlar yapmaya karar verdi.Divan-ı Hümayun, eski işlevlerini yitirmiş, zamanla etkinliğini kaybetmiş ve modern yönetim anlayışıyla uyumlu hale gelmemişti.Bu nedenle, II.Mahmud, merkeziyetçi bir yönetim yapısı oluşturmak ve devletin gücünü artırmak amacıyla Divan-ı Hümayun’u kaldırmaya karar verdi.