Desmond Tutu Kimdir ?

İnsan hakları savunucusu

Doğum tarihi: 7 Ekim 1931, Klerksdorp, Güney Afrika

Ölüm tarihi ve yeri: 26 Aralık 2021, Oasis Care Centre, Cape Town, Güney Afrika

1980’lerde Başpiskopos Desmond Tutu (1931 doğumlu), Güney Afrika’nın ırk ayrımcılığı sistemi olan apartheid’in en önde gelen rakibi oldu.

Desmond Tutu Kimdir ?

1984 Nobel Barış Ödülü’nün Desmond Mpilo Tutu’ya verilmesi onu Güney Afrika Cumhuriyeti’nde 1994 yılına kadar Güney Afrika’nın beyaz azınlığının siyah çoğunluğa egemen olduğu sistem olan apartheid’e karşı mücadelenin en görünür temsilcisi yaptı. Nüfusun yüzde 20’sini oluşturan beyazların, toprakların yaklaşık yüzde 87’sini, çoğu doğal kaynağı ve tüm anlamlı siyasi gücü kendilerine ayırmalarına izin verdi. Kendilerini beyazlara ayrılmış topraklarda bulan siyahlar, beyaz hükümetin (ama neredeyse hiç kimsenin) milletler dediği on anayurttan birinin keyfi olarak vatandaşları haline getirildi. Siyahları beyazlara ayrılmış alanlardan çıkarmak için hükümet, bazı durumlarda aileleri onları on yıllardır işgal etmiş olsa da, birçok kişiyi evlerinden zorla tahliye etti.

Cumhuriyet’teki siyahlar en düşük ücretli işlere gönderildi.Çoğu kamu konaklamasına erişimleri reddedildi.(Bu politika 1970’lerde biraz gevşetilmiş olsa da) ve beyazlardan çok daha düşük yaşam beklentileri vardı. Buna karşılık, Güney Afrikalı beyazlar dünyadaki en yüksek yaşam standartlarından birine sahipti.

Bu koşullara siyahi muhalefet, 1912’de Afrika Ulusal Kongresi (ANC) kurulduğunda başladı. 1960’lara kadar, yürüyüşleri, dilekçeleri ve boykotları içeren çeşitli barışçıl protesto kampanyalarına katıldı. Siyahların pek işine yaramayan eylemler. 1960’da Sharpeville’de polisin bir kalabalığa ateş açması, 69 kişinin ölümüne ve birçok kişinin yaralanmasına ve ANC lideri Nelson Mandela’nın 1964’te ömür boyu hapse mahkum edilmesinden sonra, birçok Siyah şiddet içermeyen direniş politikasını terk etmeye karar verdi. Oliver Tambo liderliğindeki çoğu ANC üyesi, Güney Afrika’yı terk etti. Sürgünden gelen bir sabotaj kampanyası başlattı. Beyaz hükümet bunun karşılığında şiddetini giderek artırdı.1976’da protestolar sırasında 500 Siyah öğrenci vuruldu ve 1978 ve 1980’de Siyah lider Steve Biko ve sendikacı Neil Aggett polis nezaretindeyken öldürüldü. 1984’te başlayan şiddet Güney Afrika’yı yeniden sardı. Hükümet Haziran 1986’da olağanüstü hal ilan ettiğinde, 2.000’den fazla kişi öldürüldü.

Bu çerçevede Desmond Tutu, apartheid’e karşı şiddet içermeyen direnişin önde gelen sözcüsü olarak ortaya çıktı. 7 Ekim 1931’de Transvaal bölgesindeki bir kasaba olan Klerksdorp’ta doğdu, ilk eğitimi bir misyoner okulundaydı.14 yaşında tüberküloza yakalandı ve 20 ay hastanede yattı. Doktor olmak istedi, ancak ailesi okul masraflarını karşılayamadığı için öğretmenliğe başladı. Hükümet 1957’de ırk ayrımcılığı yapan bir eğitim sistemi kurduğunda, Tutu öğretmenliği bıraktı ve Anglikan Kilisesi’ne girdi.1961’de rütbesi, 1962’de Güney Afrika Üniversitesi’nden BA ve kısa bir süre sonra BD ve M.Th. Londra Üniversitesi’nden. 1970’den 1974’e kadar Lesotho, Botsvana ve Svaziland Üniversitesi’nde ders verdi. 1975’te Johannesburg’ta dekanı oldu, beyaz kuralına açıkça meydan okuduğu bir pozisyona geçti.1976’da Lesoto piskoposu ve 1985’te Johannesburg piskoposu oldu. Kısa bir 14 ay sonra, Nisan 1986’da, Güney Afrika’daki Anglikan Kilisesi’ne başkanlık eden ilk Siyah olan Cape Town başpiskoposu seçildi.

1980’lere gelindiğinde din adamları Güney Afrika’daki apartheid’in en güçlü muhalifleri arasındaydı. İki ırklı bir bakan olan Allan Boesak ve Hıristiyan Enstitüsü başkanı Beyers Naude alışılmadık bir şekilde açık sözlüydüler. Naude 1970’lerin sonlarında, kurbanın sanal ev hapsine alındığı ve halka açık bir şekilde konuşamadığı veya alıntı yapamadığı benzersiz bir Güney Afrika cezası olan yasaklayarak susturuldu. Tutu’nun uluslararası düzeyde apartheid eleştirmeni olarak tanınması, 1978’de Güney Afrika Kiliseler Konseyi’nin ilk genel sekreteri olduğunda geldi.

Apartheid karşıtı din adamlarının karşılaştığı sorun, hem şiddetli direnişe hem de kendisi giderek şiddetlenen apartheid’e aynı anda nasıl karşı çıkacaklarıydı. Tutu’nun muhalefeti güçlü ve netti ve hem Güney Afrika’da hem de yurt dışında açık sözlüydü, sıklıkla apartheid’i Nazizm ve Komünizm ile karşılaştırıyordu. Sonuç olarak, hükümet pasaportunu iki kez iptal etti ve 1980’de bir protesto yürüyüşünün ardından kısa bir süre hapse atıldı. Tutu’nun artan uluslararası itibarının ve şiddete başvurmama konusundaki titiz savunuculuğunun, onu daha sert cezalardan koruduğu birçok kişi tarafından düşünülüyordu. Tutu’nun şiddete bakışı, direnişe Hıristiyan yaklaşımındaki gerilimi yansıtıyordu: “Asla kimseye silah almasını söylemeyeceğim. Ama eline silah alan adam için dua edeceğim, aksi takdirde olabileceğinden daha az zalim olması için dua edeceğim. olmuştur….”

Tutu’nun karşılaştığı bir diğer konu, diğer ulusların Güney Afrika’ya karşı ekonomik yaptırımlar uygulamaya teşvik edilip edilmeyeceğiydi. Yaptırımlar için argüman, yaptırımların, Güney Afrika’nın ekonomisinin bağımlı olduğu yatırımları reddederek beyaz hükümeti apartheid’i terk etmeye zorlayacağını belirtti. Yaptırımlara karşı argümanlar, en çok acı çekecek olanların Siyahlar olacağı ve beyazların dünya baskısı karşısında daha uzlaşmaz hale gelmesi muhtemeldi.Tutu, barışçıl değişim için tek umut olarak yaptırımlardan yanaydı. Ayrıca ABD’deki Reagan yönetiminin “dostça ikna”yı savunan “yapıcı angajman” politikasına şiddetle karşı çıktı. 1980’lerde yeni şiddet dalgası Güney Afrika’yı kasıp kavurduğunda ve beyaz hükümet apartheid’de köklü değişiklikler yapmayı başaramadığında, Tutu, yapıcı katılımın başarısız olduğunu söyledi. ABD Kongresi, Ekim 1986’da Başkan Reagan’ın vetosunu geçersiz kılarak Güney Afrika’ya bazı yaptırımlar getirdi.

1989’da FW de Klerk, Güney Afrika Cumhuriyeti’nin yeni cumhurbaşkanı seçildi. Apartheid rejimini ortadan kaldıracağına söz vermişti ve 1993’ün sonunda Güney Afrika’nın ilk tüm ırkların katıldığı seçimler açıklandığında sözünü yerine getirdi. 27 Nisan 1994’te Güney Afrikalılar yeni bir başkan seçtiler, Nelson Mandela ve apartheid nihayet sona erdi. Mandela, apartheid’e açık sözlü muhalefeti nedeniyle 1990’a kadar 27 yılını siyasi bir mahkum olarak geçirdiğinden, Güney Afrika’nın yeni kurtuluşunu uygun bir şekilde sembolize etti.

1997’de Tutu, insancıllık konusundaki çalışmaları nedeniyle ROBIE ödülünü aldı. Ödül, NBC spor spikeri Bob Costas tarafından New York’taki Waldorf-Astoria Otel’de düzenlenen Jackie Robinson Vakfı’nın yıllık yemeğinde takdim edildi. Ödül, Tutu’nun prostat kanseriyle verdiği savaşın ortasında geldi ve sunumdan kısa bir süre sonra, Amerika Birleşik Devletleri’nde birkaç ay kanser tedavisi görmeyi planladığını duyurdu. Güney Afrika’nın apartheid suçlarını araştıran bir grup olan Hakikat ve Uzlaşma Komisyonu’nun başkanı olarak Mandela, Amerika Birleşik Devletleri’nde sıkı kanser tedavisi boyunca çalışmalarına devam edebileceği bir ofis kurmayı planladı.

ROBIE’yi almak kesinlikle Tutu’nun ilk tanınması değildi: Nobel Ödülü’nü kazanan ikinci Güney Afrikalıydı. İlki, 1960’ta apartheid’e karşı aynı türden muhalefet için alan ANC’den Albert Luthuli’ydi.