Daniel Ortega Kimdir?

Doğum tarihi: 11 Kasım 1945 La Libertad, Nikaragua 

Daniel Ortega Kimdir?

Daniel Ortega (1945 doğumlu) 1963’te devrimci Sandinista Ulusal Kurtuluş Cephesi’ne (Frente Sandinista de Liberacion National FSLN) katıldı, Somoza hanedanının devrilmesine yardımcı oldu ve 4 Kasım 1984’te Nikaragua cumhurbaşkanı seçildi.

Daniel Ortega Saavedra, 11 Kasım 1945’te Nikaragua’nın Chontales belediyesine bağlı madencilik ve çiftlik kasabası olan La Libertad’da doğdu.Bir maden firmasında muhasebeci olan Daniel Ortega Serda’nın üçüncü oğluydu.Aile daha sonra babasının küçük bir ihracat ithalat işine sahip olduğu Managua’ya taşındı.

Ortega eğitimini özel ve Katolik okullarında aldı.Gençliğinde aktif bir Katolikti, kateşist oldu ve yoksul mahallelerde yaşayanlara Mukaddes Kitap tetkikleri verdi.Ciddiyeti, zekası, hitabet becerileri ve dini bağlılığı birçok kişiye onun bir rahip olacağını düşündürdü.İyi notlar aldı, ancak ailesi onu dört farklı liseye gönderdi.Onu 1950’lerin sonlarında büyüyen bir öğrenci muhalefeti hareketinden uzak tutmaya çalıştı.Ortega, bir yıl boyunca Managua’nın Cizvitler tarafından yönetilen Orta Amerika Üniversitesi’nde hukuk okudu, ancak devrimci siyaset için örgün eğitimini bıraktı.

Ortega ailesinin çoğu devrimci kimliklere sahipti.Peder Daniel, AC Sandino’nun ABD’nin Nikaragua’yı işgaline karşı 1927-1934 isyanında savaştı ve bu nedenle üç ay hapis yattı. Daniel’in küçük erkek kardeşleri Humberto (1948 doğumlu) ve Camilo (1950 doğumlu) da Sandinista devrimcileri oldular.Üst düzey bir askeri stratejist olan Humberto, 1979’dan başlayarak sonunda devrimci hükümetin savunma bakanı oldu.Camilo ayaklanmada savaşırken öldü (1978). Anneleri Lidia Saavedra, 1970’lerde protesto gösterilerinde aktif oldu ve bu eylemleri nedeniyle hapse girdi.Daniel Ortega’nın karısı şair Rosario Murillo’ydu.Yedi çocukları oldu.1969’dan sonra FSLN ile çalıştı ve 1979’da Somoza rejiminin güvenlik güçleri tarafından yakalandı.

Somoza hanedanının kurucusu Anastasio Somoza Garcia’nın 1956 yılında öldürülmesinden sonra, Luis Somoza Debayle babasının yerine başkan oldu ve Ulusal Muhafızların komutasını Anastasio Somoza Debayle devraldı.Babalarının ölümünün intikamını almak için rejimin şüpheli muhaliflerini terörize ettiler.Fidel Castro’nun 1959’da Batista rejimini devirmesinden sonra ortaya çıkan baskı, muhalefeti alevlendirdi.1959’da Managua’da hâlâ lisede olan Ortega, Somoza rejimine karşı yaygın bir öğrenci mücadelesinde yer aldı.1959 protestoları, Ortega’nın 1960 yılında katıldığı Nikaragua Yurtsever Gençliği (Juventud Patriotico Nicaragüense-JPN) tarafından organize edildi.JPN üyeleri daha sonra birkaç gerilla isyancı hareketinde yer aldı, ancak yalnızca FSLN hayatta kaldı. 1960 yılında Ortega protestolardaki rolü nedeniyle yakalandı ve işkence gördü. Somoza hanedanına karşı muhalefetinden caydırılmadan, FSLN’nin Marksist kurucuları Carlos Fonseca Amador ve Tomas Borge Martinez ile birlikte Nikaragua Devrimci Gençliği’nin (Juventud Revolucionaria Nicaragüense-JRN) kurulmasına yardım etti.1961’de Ortega tekrar tutuklandı ve rejim tarafından işkence gördü.Ancak 1962’de Managua’nın yoksul mahallelerinde JRN devrimci hücrelerini yeniden örgütlüyordu.

1963’te Ortega, Somoza’ları silahlı olarak devirmeye kararlı bir Marksist-Leninist öncü devrimci parti olan FSLN’ye alındı. Ortaöğretim Öğrencileri Federasyonu’nun (Federación de Estudiantes de Secundaria-FES) örgütlenmesine yardım etti ve tekrar tutuklandı ve işkence gördü.1964’te Guatemala’da diğer Sandinistalarla birlikte yakalandı ve tekrar hapsedilmek ve işkence görmek üzere Nikaragua’ya sürüldü. 1965’te özgür, FSLN’nin üniversite destek kanadı olan Devrimci Öğrenci Cephesi’nin (Frente Estudiantil Revolucionario-FER) resmi gazetesi El Estudiante (Öğrenci ) gazetesinin kurucu ortağı oldu. 1965’e gelindiğinde diğer üst düzey Sandinistalardan yeterince saygı kazanmıştı ve onu örgütün üst düzey politika konseyi olan FSLN’nin Dirección Nacional’ına (Ulusal Müdürlük) atamışlardı.

1966-1967’de Ortega, birkaç bankayı soyan ve 1967’de ünlü bir Ulusal Muhafız işkencecisi olan Gonzalo Lacayo’ya suikast düzenleyen bir şehir yeraltı örgütü olan İç Cephe’ye başkanlık etti. Kasım 1967’de güvenlik polisi Ortega’yı yakaladı ve ona Lacayo cinayeti nedeniyle uzun bir hapis cezası verildi. Hapishanede geçirdiği yedi yıl boyunca, o ve diğer Sandinistalar egzersiz yaptı, şiir yazdı, okudu ve hapishanedeki direniş de dahil olmak üzere siyasi faaliyetlere devam etti.Ortega’nın hapiste geçirdiği yedi yıl boyunca FSLN gelişti ve büyüdü.Aralık 1974’te Managua’daki bir komando baskınında, FSLN birkaç üst düzey rejim yetkilisini ve Somoza akrabasını rehin aldı.Rehineler, 5 milyon dolarlık fidye, tanıtım ve Ortega ve Tomas Borge dahil birçok Sandinista’nın özgürlüğü karşılığında serbest bırakıldı.

1974’te Başkan Anastasio Somoza Debayle bir kuşatma hali ilan etti (1974-1977) ve muhaliflere yönelik baskıyı keskin bir şekilde artırdı.Şiddetli zulüm altında ve birçok unsuru izole edilmiş durumda olan FSLN, farklı siyasi-askeri stratejilere dayalı farklı “eğilimler” (hizipler) geliştirmeye başladı.1975’te Ortega, Ulusal Müdürlüğe yeniden katıldı. Ertesi yıl Managua ve Masaya’da gizli örgütlenmeye devam etti.Kardeşi Humberto ve diğerlerinin FSLN’nin Tercerista (Üçüncü Kuvvet) eğiliminin stratejisini şekillendirmesine yardım etti. Terceristalar hızla büyüyen Marksist olmayan muhalefetle ittifak kurdular ve safları arttı.1977-1978’deki diğer eğilimlerden askeri olarak çok daha cesur olan Terceristalar, 1978’in Eylül ve Ekim’inde genel bir halk ayaklanmasının ateşlenmesine yardımcı oldular.

Ortega, 1977’de Terceristas’ın kuzey cephesi harekatının oluşturulmasına ve yönetilmesine yardımcı oldu ve 1978-1979’da hızla genişleyen güney cephesinin liderliğine yardımcı oldu. FSLN’nin üç eğilimi, 1979’un başlarında halk isyanının yayılmasıyla yeniden birleşti. Daniel ve Humberto Ortega, yeni ortak Ulusal Müdürlüğün üyeleri oldular. Haziran 1979’daki son saldırı sırasında Ortega, isyancı koalisyonun Ulusal Yeniden Yapılanma Hükümeti cuntasına seçildi.19 Temmuz’da Somoza rejimi çöktü ve cunta parçalanmış ulusu devraldı.

Ortega, 1979’dan Ocak 1985’te dağılana kadar Ulusal Yeniden Yapılanma Hükümeti’nin cuntasında görev yaptı ve cunta ile devrim için genel politika ilkelerini belirleyen Ulusal Müdürlük arasındaki kilit bağlantıydı.1981’de Ortega, cuntanın koordinatörü oldu ve liderlik rolünü pekiştirdi.Ulusal Müdürlük içinde pragmatik bir çoğunluk hizbinin lideri oldu ve müdürlüğün ve cuntanın başlıca uluslararası temsilcisi ve iç politika sözcüsü olarak ortaya çıktı.FSLN, 4 Kasım 1984 seçimleri için bir başkan adayı seçmek zorunda kaldığında, müdürlük Ortega’yı seçti. Oyların yüzde 67’sini alarak diğer altı adaya karşı yarıştı.

1979’daki Ulusal Müdürlük ve cunta, Marksist bir rejim için olağandışı olan iki pragmatik politikayı benimsedi ve o zamandan beri izledi.Ekonomi karma olacak yüzde 40 kamu sektöründe, yüzde 60 özel ve FSLN dışındaki siyasi partiler. (Somozalarla bağlantılı olanlar hariç) siyasette yer alabilir ve kabine görevlerinde bulunabilirdi.FSLN, kendisini yeni Sandinista halk ordusu ve polisiyle kaynaştırarak ve muhalifleri tarafından iktidarı ele geçirmek olarak kınanan bir hareketle Danıştay’a yeni koltuklar ekleyerek, devrimci hükümetteki siyasi avantajını hızla pekiştirdi

Ortega, Nikaragua devriminde karizmatik bir hakimiyet sergilemedi, ancak kademeli olarak Sandinista liderliğinde eşitler arasında bir ilk olarak ortaya çıktı.Biraz huysuz ve son derece özel bir kişi olarak, diğer müdürlük üyelerinin korktuğu karizmatik kitleyi geliştirme konusunda çok az tehdit gösterdi.Ayrıca, gücü yoğunlaştırma yeteneği, kilit bakanlıkların Ulusal Müdürlüğün diğer üyeleri tarafından kontrol edilmesiyle sınırlı kaldı.

Ortega’nın kimi zaman aşındırıcı ya da zaman zaman çatışmacı kamusal tarzı, devrimci hükümet için, özellikle Amerika Birleşik Devletleri ile sürtüşmelere neden oldu.Örneğin, ABD Orta Amerika İki Taraflı Komisyonu üyeleri, Ortega’nın 1983’teki iki toplantıdaki yorumlarının oldukça düşmanca olduğunu bildirdiler.Buna karşılık, dini geçmişi ve Managua Başpiskoposu Miguel Obando y Bravo ile uzun zamandır tanışmış olması onu Katolik Kilisesi hiyerarşisi için yararlı bir elçi yaptı.Ancak Katolik Kilisesi ile ilişkiler, Kilise 1980’lerin başında Sandinistaların açık sözlü bir eleştirmeni haline geldikçe giderek gerginleşti.

Nikaragua başkanı olarak Ortega, modern bir teknik danışmanlar ekibi kurdu.Kabinesinde Sandinista olmayanların yanı sıra diğer üst düzey Sandinistalar da vardı.Ortega’nın cumhurbaşkanlığına yükselişi, birçok kişi tarafından FSLN’nin Ulusal Müdürlüğü tarafından 1979-1985 pragmatizmini sürdürme taahhüdü olarak görüldü, bu onun ılımlı açılış konuşmasına da yansıyan bir işaretti.

Ancak, Ortega yönetimi ve FSLN’nin Ulusal Müdürlüğü yıldırıcı sorunlarla karşı karşıya kaldı.Liderleri altında Nikaragua, diğer Orta Amerika isyancı hareketleriyle dayanışmasını ifade etti, ordusunu Küba danışmanlarının yardımıyla kurdu, Sovyet bloğu silahlarını satın aldı.Sovyetler Birliği ile ticaretini ve dostluğunu artırdı ve ABD’den bağımsızlığını artırmaya çalıştı. Batı Avrupa ve Latin Amerika ile dost. Ancak ABD’nin onaylamamasının ciddi sonuçları oldu.Reagan yönetimi, Merkezi İstihbarat Teşkilatı tarafından desteklenen 10-15 bin Sandinista karşıtı karşı-devrimci güç tarafından bir isyanı finanse etti.İç savaş, Nikaragua’nın iç mutabakatını ve kaynaklarını ciddi şekilde zorladı.ABD birlikleri komşu Honduras’ta manevra yaparak Nikaragualıların işgal korkusunu körükledi.ABD Mayıs 1985’te başlayan, tasarlanmış uluslararası kredi yavaşlaması ve ticaret ambargosu, özel sektör korkuları, düşen ihracat fiyatları ve yönetim sorunları nedeniyle zaten küçülmüş olan bir ekonomiyi aşındırdı. Bu tür baskılar altında, Başkan Ortega’nın başlıca görevi, giderek daha düşmanca bir hale gelen uluslararası ortamda Nikaragua devriminin salt hayatta kalması için mücadele etmekti.

ABD’nin “kontra” güçlerine yaptığı yardım, 1986’da Sandinista karşıtlarına gönderilen “yetkisiz” fonların açıklanmasıyla giderek daha fazla tartışmalı hale geldi.İran’a yapılan silah satışından elde edilen paranın bir kısmının kontralara aktarıldığı iddia edildi.

Şubat 1990’da Ortega’nın yeniden seçilme teklifine Violeta Chamorro itiraz etti.Sandinistaların Küba ve Sovyetler Birliği ile yakın bağlarını sorguladı ve Ortega’yı yenmek için merkez ve muhafazakar partilere ulaştı.1996’da gücü yeniden kazanmak için ikinci bir girişim yine başarısız oldu.Ekim 1996 seçimlerinde yirmi üç başkan adayı yarıştı, ancak Ortega ve Arnoldo Alemán favoriler olarak çıktı.Birkaç gün süren oy sayımından sonra, Aleman oyların yüzde 51’ini alarak galip ilan edildi.Ortega yüzde 38 ile ikinci oldu.Ortega yenilgiyi kabul etti.Ama Aleman hükümetinin meşruiyetini sorgulamaya devam etti.