Daniel Arap Moi Kimdir ? Hayatı Ve Biyografisi

Doğum tarihi: 2 Eylül 1924, Sacho

Ölüm tarihi ve yeri: 4 Şubat 2020, Nairobi, Kenya

Daniel Arap Moi’nin Yaşamı

Daniel arap Moi (1924 doğumlu), Kenya’nın ilk cumhurbaşkanı Jomo Kenyatta’nın ölümünün ardından atanarak Kenya cumhurbaşkanı oldu.

Daniel arap Moi ilk olarak 1978’de Kenya’nın cumhurbaşkanı oldu. Başkan olarak geçirdiği yılların çoğunda Moi ve iktidar partisi ülkenin siyasi ve yargı sistemleri üzerinde mutlak otoriteye sahipti. Moi, “kır çocuğu kurnazlığı” ve kabile bölünmelerini kullanmadaki kurnazlığı ile sert, deneyimli bir savaşçıdır. Hükümet yanlısı Sunday Times’ın dediği gibi: “Moi kimsenin üniversitesinde siyaset okumamış olabilir, ancak pratik anlamda gerçek bir ‘siyaset profesörü’ olduğunu kanıtladı.” 1982’de Moi, Kenya’yı de jure (sağda) tek partili bir devlet haline getirerek yasaları zorladı, ancak muhalefetin yasaklandığı ve KANU’nun kararlarında Parlamento’yu geçersiz kılmaya başladığı 1969’dan beri fiili (fiili) bir tek parti devleti olmasına rağmen – önemli olan yapmak.

Kenya hükümeti, ülke içinde gözaltılar, işkence ve cinayetler ile medya ve mahkemelerin kontrolü yoluyla siyasi değişim için baskıyı bastırdı. Uluslararası olarak, daha adil bir toplum için talepler ancak 1990’ların başında, Doğu Avrupa bloğu ülkelerinin ve Sovyetler Birliği’nin çöküşüyle ​​geldi. Batılı bağışçı ülkeler, yardım parasının zimmete geçirilmesi ve insan hakları ihlallerinden endişe duyarak Kenya hükümetine muhalefet partilerini yasallaştırması ve çok partili seçimler düzenlemesi için baskı yapmaya başladı. Blaine Harden in Africa: Dispatches from a Fragile Continent’e göre ABD Dışişleri Bakanlığı yetkilileri, Başkan Moi’nin ülke dışında 4 milyar doları olduğu bildirilen Zaire Devlet Başkanı Mobutu Sese Seko’nunkine eşit bir kişisel servet biriktirdiğini tahmin ediyor .Diğer hükümetlerin baskısı etkisini gösteriyor gibiydi ve Moi 1995 sonlarında çok partili seçimler yaptı. Ancak demokrasi kısa sürdü: Moi, parlamentoya oturduktan bir gün sonra tüm Parlamentoyu askıya aldı.

Moi’nin resmi eğitim geçmişi misyon ve devlet okullarından oluşuyordu. Bir öğretmen yetiştirme kolejinde daha fazla eğitim aldı. Oradan devlet eğitim okullarında öğretmenlik yapmaya devam etti. Politikaya girmeden önce, eğitimdeki son görevi Tambach Hükümeti Afrika Öğretmenler Koleji’nin müdür yardımcısıydı.

Moi’nin babası, Moi gençken öldü. Annesi aileyi tek başına büyüttü ama onlar yoksuldu. Moi’nin amcası, Kıdemli Şef Kiplabet, Moi’nin misyon okullarına gitmesini sağladı. Toroitich arap Moi doğumlu, Karbatonjo misyon okulunda vaftiz edildiğinde Daniel adını aldı. Moi misyon okullarında sıradan işler aldı ve okul tatillerinde sığır güderdi. Londra Yeterlilik Sınavını geçti ve ayrıca bir yazışma kursu ile Londra’dan kamu muhasebesi sertifikası aldı.

Moi’nin siyasete girişi 1955’te İngiliz sömürge Yasama Konseyi’ne veya Legco’ya Afrika temsilcisi olarak seçildiğinde geldi. 1957 yılının Mart ayında Moi ve Legco’nun diğer yedi Afrikalı üyesi, Afrika Seçilmiş Üyeler Örgütü adlı bir lobi grubu kurdular. Parlamento baskı grubundaki diğer kişiler arasında milliyetçiler Tom Mboyo, Oginga Odinga ve Musinde Muliro vardı.

1960 yılında Legco üyeleri olarak Moi ve diğer milliyetçiler, Kenya’nın Britanya’dan bağımsızlığına hazırlık amacıyla Londra’da yapılan anayasa görüşmelerine katıldılar. Dönüşlerinde Kenya Afrika Ulusal Birliği (KANU) adlı siyasi partiyi kurdular. Sonunda Moi ve azınlık kabile gruplarından diğerleri KANU’dan ayrıldı çünkü KANU baskın kabilelerin, Luo ve Kikuyu’nun çıkarlarını temsil etti ve KANU’ya alternatif olarak çok kabileli bir koalisyon olan Kenya Afrika Demokratik Birliği (KADU) kurdu. Moi yeni partinin başkanı oldu.

Bağımsızlığa geçiş döneminde Moi, 1961’de eğitim bakanlığına parlamento sekreteri olarak atandı. Bu pozisyonda Kenya’yı Addis Ababa, Etiyopya’daki UNESCO Konferansı’nda temsil etti ve Hindistan’a gitti. Bağımsızlık öncesi koalisyon hükümetinde Moi, eğitim bakanı ve daha sonra yerel yönetim bakanı olarak atandı.

1963’teki bağımsızlık öncesi ulusal seçimlerde KADU, şu anda milliyetçi lider Jomo Kenyatta tarafından yönetilen KANU’ya meydan okumak için yeterli aday gösteremedi. Sonuç olarak, Kenyatta 1964’te yeni cumhuriyetin başkanı oldu ve Moi bakanlık portföyünü kaybetti. KADU’nun Kasım 1964’te feshedilmesinin ardından Kenyatta, muhalefeti hükümetine getirmek için Moi’yi içişleri bakanı olarak atadı.

Yeni yasama meclisi yemin eder etmez, Moi hükümetini muhalefetle karşı karşıya gelecek bir yola soktu. Yürütme gücüyle Parlamento’yu süresiz olarak askıya aldı ve yasa koyuculara seçim bölgelerine dönmelerini söyledi. Muhalefet milletvekillerinin çoğu, fırsat verildiği takdirde iktidar partisine meydan okuyacak, açık sözlü, bağımsız fikirli profesyonel kişilerdir. Birkaç muhalefet yayınına el konuldu ve biri kilisenin desteklediği iki yayının editörleri, Moi’yi eleştiren makaleler yayınlamakla suçlandı.

Moi, etnik olarak bölünmüş Kenya’da küçük bir kabile olan Rift Vadisi’nden bir Kalenjin. Kabile mirası, siyasi kariyerinde önemli bir faktör olmuştur. 1964’te Kenya’nın ilk bağımsızlık başkanı ve bir Kikuyu olan Jomo Kenyatta, 1967’de Moi’yi başkan yardımcısı olarak seçti, çünkü Moi’nin güçlü bir siyasi tabanı yoktu ve Luo-Kikuyu savaşına katılmamıştı.

Başkan yardımcısı olarak Moi, mülayim ve alçakgönüllü olarak algılandı. Ancak, siyasi rakibi Oginga Odinga’nın 1967 biyografisi, Henüz Uhuru Değil’de anlattığı gibi, Moi “uzaktan gören uzun boyunlu bir zürafa” gibiydi. İçişleri bakanı olarak, Moi başkan yardımcısı olduğunda koruduğu bir pozisyon, “hapishanelerden, polis teşkilatından ve göçmenlik departmanından sorumluydu ve [ve] sonraki yıllarda kendisine iyi gelecek dostluklar kurdu. ” Africa Confidential’a göreHaziran 1990. “Pasaport verme sorumluluğu onu Asya iş dünyası ile yakın temasa geçirdi. Çalışma izinleri verme işi onu İngiliz iş evlerine eşit derecede yaklaştırdı. Moi’nin de içişleri bakanı olarak randevu alma sorumluluğu vardı. polis, hapishaneler ve göçmenlik servisleri boyunca. Bu, polis servislerinin Moi tarafından atananlarla dolup taştığı sonraki yıllarda faydalı olacaktı.”

Kenyatta Ağustos 1978’de öldüğünde, Moi KANU’nun rızası ve başsavcı Charles Njonjo gibi güçlü Kikuyus’un yardımıyla başkan oldu. Kikuyu adındaki Kibaki adlı Moi, başkan yardımcısı ve diğer etkili Kenyatta halkı konumlarını ve parlamentodaki koltuklarını korudu. Moi, Kenyatta’nın politikalarının devamını “Nyayoizm” veya “ayak sesleri” temasında vurguladı.

Başkan olarak, Moi’nin yaptığı ilk şeylerden biri, her kabile grubunu ziyaret ederek ülkeyi kırsal alanlara seyahat etmekti. Okul çocukları için ücretsiz süt programları başlattı, tüm siyasi tutukluları serbest bıraktı ve küçük arazi sahiplerini oymakta olan arazi satın alan şirketleri ortadan kaldırdı. Bununla birlikte, özellikle önemsiz bir güç tabanından geldiği için Moi’nin iktidarı elinde tutması için popüler çekicilik yeterli değildi. Moi sadakati ödüllendirmeye başladı ve sonuç olarak hükümet aşırı derecede yozlaştı. Harden in Africa: Dispatches from a Fragile Continent tarafından alıntılanan Kenyalı bir ekonomiste göre, büyük hükümet projelerinde talep edilen komisyonlar Kenyatta kapsamında yüzde 5 ila 10’dan Moi’de yüzde 10 ila 25’e sıçradı .Ekonomist, “Kenyatta’da, sağlam bir proje olduğu için bir harcama projesi onaylanacak ve daha sonra doldurulacaktı” dedi. “Moi altında, yolsuzluk dışında onaylanmayacak ve onaylanmaması gereken bir dizi proje vardı.”

Resmi yolsuzluk ve yetkilerin kötüye kullanılması ve ayrıca kötüleşen bir ekonomi, çoğu Luo olan Kenya hava kuvvetleri subaylarının 1982 darbe girişiminde patladı, halkının iktidardan ve ulusal hazineye erişimden dışlanmasından memnun değildi. Ordu Moi’ye sadık kaldı ve darbeyi bastırdı. Başkan daha sonra 2.100 kişilik hava kuvvetlerinin çoğunu gözaltına aldı ve tamamen yeni bir kuvvet yarattı. Kikuyu ve Luo subaylarını ordudan çıkardı ve Kalenjin’i ve etnik olmayan rakiplerini görevlendirdi; örneğin, General Mahmoud Mohammed’i ve etnik Somali’yi genelkurmay başkanlığına atadı. Hükümet, seçtiği askeri liderleri dağıtıyor. Binbaşı rütbesinin üzerindeki memurlar, hükümetin hediyeleri olan ücretsiz çiftlikler aldı. Moi, orduya kendisine sadık kalması için bolca sebep verdi.

Taban düzeyinde, KANU gençlik kanadı, dört milyon yeni üye çektiği ve iktidar partisi için milyonlarca dolar topladığı bildirilen büyük bir üye alımı kampanyası yürüttü. Pazar düzeyinde bile, alıcılar ve satıcılar parti kartı olmadan ticaret yapamazlardı. Polis teşkilatının gaddarlıkla tanınan paramiliter bir kanadı olan genel hizmetler birimi, demokrasi yanlısı faaliyetleri ve gösterileri bastırdı.

Kikuyus hükümetinin iç çevrelerini kurtarma çabasının bir parçası olarak Moi, 1983 ortalarında Kikuyu başsavcısı ve destekçisi Charles Njonjo’nun gücünden muhteşem düşüşü düzenledi. Moi, Kenya’nın Bizans siyasi ağının Njonjo’yu ulusa hain olarak damgalaması için ayarladı ve onu Kabine ve Parlamento’dan istifa etmeye zorladı. Moi, siyasi ahbaplar üzerindeki kontrolünü açıklarken Harden’a “Bir balonun çok küçük bir şey olduğunu biliyorsun,” dedi. “Ama onu o kadar pompalayabilirim ki, büyük olacak ve çok önemli görünecek. Tekrar küçültmek için tek yapman gereken iğneyle delmek.”

1991 yılının Temmuz ayında, New York ve Londra’da ofisleri bulunan bir insan hakları örgütü olan Africa Watch, Moi hükümetini işkence yapmak ve ağır insan hakları ihlalleri yapmakla suçlayarak sert bir saldırı yayınladı. Kenya’da: Özgürlükleri Almak, Africa Watch, güvenlik güçleri tarafından siyasi tutukluların ve demokrasi yanlısı savunucuların işkence ve ölüm olaylarını belgeledi.

Seçim talepleri arttıkça hükümet baskısını artırdı: muhalefet liderleri ve üniversite öğrencileri gözaltına alındı ​​ve işkence gördü, aileleri dövüldü, evleri yakıldı; gazete bayilerinden yayınlar kaldırıldı; ve açık sözlü bir din adamı şüpheli koşullarda öldü. 7 Temmuz 1990’da (Svahili’de tarih 7-7 için Saba Saba’dır), güvenlik güçleri, polisin toplantıyı yasaklayan emrine karşı çıkarak muhalefet tarafından düzenlenen bir mitingi vahşice bastırdı. Polis 1000 kişiyi “isyanla ilgili suçlar” ile suçladı. Yetkililer, 20 kişinin öldüğünü söyledi.

1991 yılının Kasım ayında, uluslararası kredi kuruluşları Kenya hükümetine yapılan 350 milyon dolarlık yardım ödemesini askıya aldı. Ekonominin kötü durumda olması, turizmin düşmesi ve düşük ihracat emtia fiyatları ile Moi ve iktidar partisi baskıya boyun eğdi. Parlamentoya Kenya anayasasını KANU dışında siyasi partilerin kurulmasına izin verecek ve çok partili seçimlere izin verecek şekilde değiştirmesini emretti.

Muhalefet partileri tek bir adayın arkasında birleşselerdi, hileli seçimlerde bile Moi’yi yenebilirlerdi. Ancak ancak Aralık 1991’de yasallaştırılan muhalefet partileri kendi aralarında bölündü. Bölünmeler aşiret çizgileri boyunca bozulma eğilimindeydi. Örneğin, eski Başkan Yardımcısı Jaramogi Oginga Odinga (80’li yaşlarında) Demokrasinin Restorasyonu Forumu’na (FORD Kenya) başkanlık etti. Odinga, ülkedeki en büyük kabile gruplarından biri olan Luo’ya aittir. Bir başka eski başkan yardımcısı ve Kikuyu olan Mwai Kibaki, Demokrat Parti’ye liderlik ediyor. Zengin Kikuyu işadamı Charles Matiba, FORD Kenya’dan bir yan ürün olan FORD Asili’nin (“orijinal”) başkan adayıydı. Böylece, muhalefet en büyük iki dil grubu arasında bölündü ve bu grupların en büyüğü olan Kikuyu daha da bölündü.

Kampanya başladığında KANU, gençlik kanadı Youth for Kanu ’92 aracılığıyla destekçilerini etkilemek için para dağıttı. Africa Confidential’ın Ekim 1992 sayısında yayınladığı bilgiye göre, bu fonların bir kısmı Ulusal Sosyal Güvenlik Fonu’ndan ayrıldı . Hükümet, seçim kampanyası sırasında Nairobi’yi yeni basılan para birimiyle doldurdu. Yerel gazeteler, hükümetin yaklaşık 1,5 milyar dolar değerinde yeni Kenya şilini dağıtarak ülkenin para arzını neredeyse ikiye katladığını bildirdi.

29 Aralık 1992’de Kenya’da 26 yıl sonra yapılan ilk çok partili seçimlerde görevdeki Moi, seçmenlerin azınlığı tarafından cumhurbaşkanı seçildi. Moi, popüler oyların yüzde 34’ünden biraz fazlasını aldı ve üç ana muhalefet adayı oyların yaklaşık yüzde 64’ünü paylaştı. İktidar partisi 100, muhalefet ise 88 sandalye kazandı.

Başkan Moi’yi ve iktidardaki ulusal parti Kenya Afrika Ulusal Birliği’ni (KANU) geri getiren seçimlere şiddet ve gözdağı damgasını vurdu. Seçimlerden kısa bir süre önce, Rift Vadisi’nde Kalenjin (Moi’nin halkı) ile Kenya’nın en büyük aşiret grubu olan Kikuyu arasındaki aşiret savaşları meydana geldi ve yaklaşık 700 kişi öldü ve 10.000 kişi evsiz kaldı. Rift Vadisi seçim bölgesinin 16’sında, Parlamento için hiçbir muhalefet adayı iktidar partisine karşı çıkmadı. KANU destekçileri, adayların veya acentelerinin kayıt belgelerini teslim etmelerini fiziksel olarak engelledi. Ölümler ve kayıtlara gözdağı verme, muhalefet partilerinin Moi ve KANU’nun seçimleri kazanmak için şiddet ve tehdit kullandıklarına dair iddialarını destekliyor.

Muhalefet partilerinin talebi üzerine getirilen uluslararası seçim gözlemcileri, seçimlerin özgür ve adil olduğunu onaylamayı reddetti. Commonwealth Observer Group, seçimlerle ilgili raporunda KANU’yu “destekçilerinin en kötü aşırılıklarını” engellemediği, “yaygın rüşvet, Seçim Komisyonu’nun şeffaf olmaması, yıldırma, idari engeller ve şiddet… ve hükümetin kendisini koparma konusundaki isteksizliği” KANU’dan. Tüm bu çekincelere rağmen, İngiliz Milletler Topluluğu gözlemcileri, seçimin “birçok durumda sonuçların, kusurlu da olsa, halkın iradesinin ifadesini doğrudan yansıttığını” söyledi.

1995 yılının Aralık ayında seçimler yapıldı ve yeni bir çok partili Meclis seçildi. Böyle bir muhalefet partisi, Kenya’da doğan ve bir serpinti olana kadar Moi’nin desteğiyle Kenya Yaban Hayatı Servisi’nin başında olan ünlü paleoantropolog Richard Leakey tarafından yönetiliyordu. Ancak 27 Ocak’ta, oturduktan bir gün sonra, hükümet bir kararname ile ertelendi veya askıya alındı. Bu arada ülkedeki kargaşa, artan şiddetli haydut saldırıları ve yüzlerce ölüme neden olan kabile savaşlarıyla devam ediyor. Çöp toplama şehirlerde birikiyor ve elektrik düzensiz. Birçoğu o ülkedeki soykırımla suçlanan Ruanda Hutu mültecileri, Moi’nin desteğiyle Kenya’ya sığınmak için kaçtı. Moi, seçimlerin bağışçı hükümetlerin yardımı yeniden başlatmasına yol açacağını düşünse de, öyle değil.

1997’de yaklaşmakta olan bir seçimle birlikte, Kenya’nın muhalefet partileri, tek bir adayın arkasında birleşememekte veya Moi’ye meydan okumak için bir gündem üzerinde anlaşamamakta, iç çatışmalar nedeniyle sakat kalmaya devam ediyor. Ayrıca, Başkan Moi’nin muhaliflerine ve basına karşı şiddet 1988 öncesi seviyelere yükseldi. Muhalefet lideri Leakey, uluslararası destek aramak için Güney Afrika, Londra ve ABD’ye seyahat ederken, Moi anayasa reformunu uygulamaya isteksizliğini koruyor.