Marcel Janco Kimdir?

Marcel Janco Biyografi 

RUMEN-İSRAİLLİ RESSAM, HEYKELTIRAŞ VE MİMAR

Doğum: 24 Mayıs 1895 – Bükreş, Romanya

Ölüm: 21 Nisan 1984 – Ein Hod, İsrail

Marcel Janco’nun Biyografisi

Bükreş’te varlıklı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Marcel Iancu, çocukluğunu “özgürlük ve ruhsal aydınlanma” olarak hatırlayan duygusal, hülyalı bir çocuktu. Küçük yaşlardan itibaren zengin yaşam tarzı konusunda suçluluk duydu ve sosyal adalet arzusu geliştirdi. 1912’de Sembolist dergisi Simbolul için illüstrasyonlar yaratarak arkadaşları Ion Vinea ve Tristan Tzara ile birlikte editörlük yaparak sanat kariyerine başladı.Sanatçı üzerindeki diğer erken etkiler sanatçı Cezanne , Kübizm ve Fütürizm’in çalışmalarıydı.

Birinci Dünya Savaşı patlak verdiğinde, Tzara, Iancu ve kardeşi Jules, Zürih’e taşındı ve burada Marcel soyadını daha kolay telaffuz edilen ‘Janco’ olarak değiştirdi. Gesamtkunstwerk felsefesinden dekorun mimari tasarımın ayrılmaz bir parçası olması gerektiği kavramından ilham aldığı Federal Teknoloji Enstitüsü’nde mimarlık okudu. Bu üç genç Rumen, Hans Arp , Richard Huelsenbeck , Hugo Ball ve Emmy Hennings ile birlikte, sonunda Dada olarak tanınacak bir sanatsal kolektif ortaya çıkardılar.

Batı kültürüyle hayal kırıklığına uğrayan ve savaştan tiksinti duyanlar, şiir, fotoğraf, heykel, resim ve kolajdaki geleneklere şiddetle saldırdılar. Şubat 1916’da Cabaret Voltaire’de rezil, anarşik performans gecelerine başladılar.

Kabare’nin içinde hiçbir şey tabu değildi. Seks, ölüm, kusma, resim, saçma ayetler, Afrika ilahileri, davullar ve kinetik, maskeli danslar yaygındı ve izleyicilerini şok etti ve heyecanlandırdı. Janco, bazı sanatçılar tarafından giyilen korkunç maskelerin yapımından sorumlu olmanın yanı sıra, Kabare’de set tasarımcısı, müşterisi ve sanatçısı olarak görev yaptı. Sanatçı, bir Dada partisinde, genellikle hem yuhalayan hem de çığlık atan tipik bir seyirciyi “ressamlar, öğrenciler, devrimciler, turistler, uluslararası dolandırıcılar, psikiyatristler, şeytan, heykeltıraşlar ve polis casuslarından” oluşan bir koleksiyon olarak tanımladı. Sanatçının ürettiği diğer önemli Dada projeleri arasında posterler, alçı kabartmalar ve bir dizi renkli ahşap baskı yer alıyor.

Sanatçının kendisi daha sonra Dada sanatçısı Hugo Ball tarafından “Hiçbir kızın uzun süre direnemeyeceği, geniş omuzları, çekici yolları ve diğer nitelikleri olan, yakışıklı ve uzun boylu bir kadın erkeği” olarak tanımlandı. 1919’un sonlarında dansçı Lily Ackermann ile evlendi ve ondan bir kızı oldu. Bu sıralarda, Dada kabalındaki yaşamı yıkıcı bulmaya ve Tzara’nın kendini terfi ettirme sevgisine içerlemeye başladı. Dada’yı “iki hız” (bir olumlu ve bir olumsuz) olarak kavramsallaştırmaya başladı ve Dada’nın yıkıcı nihilizmi ve manevi şiddeti olarak gördüğü şeyden uzaklaştı.Alternatif olarak Konstrüktivistler tarafından sunulan sosyalist idealleri kucakladı.

1922’de Janco, hala Marcel Iancu olarak bilindiği Romanya’ya dönmüştü. Burada, Arp ve Hans Richter ile birlikte Das Neue Leben ve Radikale Künstler’e katılarak ve Theo van Doesburg’un Birinci Konstrüktivist Kongresi’ne katılarak modernist akımlar için hayati bir bağlantı noktası oldu. Modernist dergi Contimporanul’u (1922-1932) kurdu ve tasarım, soyutlama, mimari, film ve tiyatro gibi çeşitli konularda makaleler yazdı. İlkel sanatın gücüne inanıyordu ve 1924’te şunları kaydetti: “Çocukların sanatı, halk sanatı, psikopatların, ilkel insanların sanatı, en canlı, en etkileyici olanlardır.”

Janco illüstrasyon, heykel ve petrol alanında çalışmaya devam etti.Ancak bu zamanda önemli ölçüde Modern Çalışmalar Bürosu olarak bilinen bir mimari stüdyo kurdu.Le Corbusier ve Marinetti’den etkilenen sanatçı, eski moda, bayat Bükreş’i modernist bir dönüm noktasına dönüştürmeyi amaçladı. 1940’a gelindiğinde stüdyosu, Bükreş’te özel evler, apartman blokları ve bir sanatoryum dahil olmak üzere yaklaşık 40 bina tasarlamıştı. Alçıdan yontulmuş kabartmalar ( Imobilul Jacques Costin 1933), üçgen dekoratif paneller ( Imobilul Solly Gold 1934), seramikler, vitray, fresk ve çift koşer kiler gibi yenilikçi faydacı ayrıntıları içeren projeleri hem işlev hem de güzellikle tanımlandı. ( Stelea Spatarul – 1935).

Ackerman’la ilk evliliği 1930’da boşanmayla sonuçlandı ve Janco, çocukluk arkadaşı Jacques Costin’in kız kardeşi Clara Goldschlager ile evlendi ve başka bir kızı oldu. Bükreş’te Yahudi aleyhtarı, Nazi yanlısı Demir Muhafızlar’ın, eniştesinin cinayeti ve 1940’taki Bükreş pogromunun yarattığı atmosferden büyük ölçüde etkilenen Janco ve ailesi, İsrail’e (daha sonra zorunlu olarak Filistin’e) taşındı.

İsrail’e vardığında ( 1948’e kadar İngiliz Mandası’nın kontrolü altında ) Janco mimar olarak çalıştı.Burada sanat öğretti ve Bükreş’teki deneyimini yansıtan çok sayıda eskiz yaptı.Pencereleri yıkayın (1941). Bu eserler, kendisinin Romanya’da bizzat tanık olduğu Holokost dehşetini ve diğer Yahudi mültecilerin hikayelerini kovmayı amaçlıyordu. Janco, bu çalışmaların İsrail’de pek iyi karşılanmadığını, çünkü yerel halkın o sırada geriye doğru değil, olacakları dört gözle beklemeye çalıştığını kaydetti.

Buna göre, daha parlak bir palet kullanmaya başladı, yerel İsrail ışığını daha çok yansıttı ve kariyerinin başlarından beri bilinen Kübist ve Ekspresyonist stili hala sergilemesine rağmen, daha soyut bir stil yaptı. O , yerel manzarayı cesur, dışavurumcu fırça çalışmaları ve o sırada Avrupa’da geliştirilene benzer bir stille yakalamaya adamış bir grup olan Ofakim Hadashim’i (Yeni Ufuklar) kurmak için Joseph Zaritsky gibi diğer sanatçılarla güçlerini birleştirdi.

Sanatçı, soyutlamayı hiçbir zaman tam olarak benimsememiştir çünkü Hans Richter’e şöyle demiştir: “İnsanın her zaman bir şeyler söylemesi gerektiğine inanıyorum, ancak deformist veya dışavurumcu olmadan resmim halk sanatında olduğu gibi güçlü bir ifade vermeye yöneliktir.” Gerçekten de 1948 Arap-İsrail çatışmasından sonra Janco ikonik Wounded Soldier serisinde savaşın kişisel maliyetini kaydetmek için figüratif soyut bir tarz kullandı.

Mayıs 1953’te Janco, Hayfa yakınlarındaki ıssız bir Arap köyünde Ein Hod adında bir sanatsal koloni kurdu. Burada bir tür ütopik toplum yaratmaya çalıştı. Janco, Ein Hod’u “son Dada etkinliği” olarak adlandırdı ve orada bulunduğu süre boyunca son Dada çalışmalarını yarattı. Janco Dada Müzesi’nin açılışından sadece bir yıl sonra, 1984’te öldü.

Marcel Janco’nun Kariyeri Hakkında Kısa Bir Değerlendirme 

Dada yıllarıyla tanınan Janco’nun eserleri , Dada’dan Konstrüktivizm’e ve İsrail Modernizmine kadar birçok türü araştırdı ve köprüledi ve mimari, resim ve heykel gibi birçok alanda sanatçıları etkiledi.

Bükreş şehir merkezindeki mimari teorileri ve modernist kreasyonları, yeni nesil şehir planlamacılarına ilham verdi. Birçoğu, 1989 devrimi olan Komünist rejim tarafından kişisel mülkiyete el konulmasından kurtuldu ve bu nedenle ayakta kalabildiler.Bükreş şehir merkezinde bir yürüyüş, Janco tarafından tasarlanan en az 18 konut ve iş binasını ortaya çıkarır.

Janco, yeni İsrail ulusunun sanatı üzerinde biçimlendirici bir etkiydi, Zaritsky, Stematsky ve Streichman’ı etkiledi ve Ein Hod’a babalık yaptı. Michail Grobman ve Avraham Ofek’in Yeni Gerçekçi çalışmalarını etkileyen yeni bir nesle rehberlik etti.Bugün, Janco Dada müzesinde, Ma’abadada (Dadalab), Janco’nun eklektik tarzında devam ediyor çalışmalarının sergilerini sahneliyor ve Dada’nın sorgulama ve deney yapma felsefesini sürdürüyor.