Hieronymus Bosch Kimdir ? Hayatı Ve Biyografisi 

HOLLANDALI RESSAM VE RESSAM

Doğum: 1450 – ‘s-hertogenbosch, Brabant (şimdi Hollanda)

Ölüm: 9 Ağustos 1516 – s-Hertogenbosch, Brabant (şimdi Hollanda) 

Hieronymus Bosch’un Biyografisi

Büyükbabasının müreffeh evinde, Hollanda’nın alçak bölgelerinde bulunan Brabant Dükalığı’nın varlıklı, kültürel ve entelektüel açıdan zengin Hertogenbosch kasabasında doğdu. Büyükbabası Johannes Thomaszoon van Aken, onbeşinci yüzyılın başlarında Hertogenbosch’un en önemli ressamları arasındaydı ve sanat tarihçisi Stefan Fischer’in sözleriyle, dördü ressam olan (Antonius dahil) bir “beş çocuklu ressam hanedanı” yarattı.Bosch’un ilk yılları hakkında, 1463’te Hertogenbosch’taki yaklaşık 4.000 evin feci bir yangınla tahrip olması dışında pek az şey biliniyor. Sanat tarihçisi Claire Selvin’in dediği gibi, “Sanatçının, belki de hayatının en yıkıcı olaylarından biri olan bu felakete tanık olduğuna inanılıyor.

Katastrofik olayın Bosch’un daha sonraki çalışmalarını etkilemesi mümkündür, bunlardan bazıları arka planda öfkelenen alevleri içerir.

Genç Jheronimus daha sonra Bosch adını Flamenkçe “Patron” olarak telaffuz edildi.Yerel olarak Den Bosch (orman) olarak bilinen yeri memleketi olarak kabul etti. Herşeyi yanında not defterleri, mektuplar, kitaplar, veya herhangi bir diğer eserlerin arkasında gittiğinden beri eğitim yaptığı bilinmektedir. Ancak, 1475 tarihli Hertogenbosch kasaba kayıtlarında Hieronymus babasının atölyesinin bir üyesi olarak listelenmiştir.Babasının ve muhtemelen amcalarından birinin ona resim yapmayı öğrettiği varsayılmaktadır.Oldukça makul bir durum. Ancak bu bilgi bizi Bosch’un olağanüstü hayal gücünün kaynaklarını anlamaya yaklaştırmıyor.

Bosch, 1480-81 yılları arasında Aleid van der Mervenne adında bir tüccarın kızıyla evlendi. Ondan birkaç yaş büyük olan Aleid, çiftin yerleştiği komşu Oirschot kasabasında bir aile mülkü de dahil olmak üzere cömert bir mirasın mirasçısıydı. Bosch’un memleketinin yakın çevresinden hiç uzaklaşmadığı da düşünülüyor. Salvin’e (Fischer aracılığıyla) göre, BOSCH, birlikle birlikte gelen fonlardan, araziden ve statüden yararlandı ve çiftin evlenmesinden kısa bir süre sonra kendi atölyesini kurdu. Hayatının bu noktasında Bosch kendi başına bir sanatçı oldu ve etkili kraliyet patronlarıyla anlamlı bağlantılar kurmaya hazırdı. Gerçekten de, 1486’da Hertogenbosch’un şehir kayıtlarında adının ve mesleğinin bir alıntısı onu Insignis Pictor (seçkin Ressam) olarak listeliyor.

Hertogenbosch’un Roma İmparatorluğu’nun yönetimi altına girmesi nedeniyle Bosch’un Flaman ressamları etkileyen Rönesans sanatıyla tamamen içli dışlı olması muhtemeldir.

Gerçekten de, yaşı 40 civarında olan 1488’de Bosch, Hertogenbosch’un en etkili 40 vatandaşından ve Avrupa’ya dağılmış 7.000 “dış üyeden” oluşan ezeli muhafazakar bir dini dernek olan Our Lady Kardeşliği’ne katıldı. Bosch’un babasının bir zamanlar sanat danışmanı olarak görev yaptığı Kardeşlik, Bakire’ye adanmıştı ve Katolik Avrupa’da büyük saygı görüyordu. Sanatçının ilk adanmışlık işlerinden bazılarının Kardeşlik yoluyla geldiğine inanılıyor.Ancak bu eserlerden herhangi birinin hayatta olup olmadığı kesin olarak bilinmiyor.

Bilinen en eski eserlerinden biri olan Azizler ve Bağışçılarla Çarmıha Gerilme (c. 1485-90) hakkında yorum yapan Fischer, “başlangıçta nerede sergilendiği bilinmemekle birlikte, resim, dönemin diğer birçok adanmışlık imgesi gibi, çarmıhın dibinde diz çökmüş olarak tasvir edilen bağışçının ruhunun kurtuluşunu sağlamak için yaratıldı.

Azizlerle ve Bağışçılarla çarmıha gerilme, eksantrik, baş döndürücü ve rahatsız edici kompozisyonları destekleyen bir çalışma bedeninde aykırı bir şeydir ve Bosch daha sonra kendine özgü tarzını çeşitli dini konulara yansıtacaktır. Ancak, sanat eleştirmeni Tim Smith-Laing’in de belirttiği gibi, “Çalışmalarının tüm tekilliğine rağmen, Bosch’un herhangi bir anlamda bir yabancı olduğunu gösteren hiçbir kanıt yok. 1940’lardaki bazı cömertçe spekülatif araştırmalar onu Adamitler adlı sapkın bir seks kültüne bağlamaya çalışırken ve 1960’ların zeitgeisti onu ergotik buğday üzerinde halüsinasyon yaparken, ana akım akademik görüş çok daha terbiyeli bir tablo sunuyor. Bosch’un tanınmış, müreffeh bir vatandaş, ortodoks bir Katolik ve patronlar arasında çok talep gören bir adanmışlık ressamından başka bir şey olmadığını gösteren hiçbir şey yok.

Patmos’ta Aziz Yuhanna (c. 1490-95). Sağ alt köşede, şeytan olarak okunan rahatsız edici, gözlüklü, kuş / böcek / insan yaratığını ve hatta sanatçının kendisinin bir karikatürünü görüyoruz.

Diğer kuzey Avrupalı sanatçılar da incil anlatıları üretmeye odaklanırken, Bosch aynı konuyu o kadar özgün bir şekilde yorumluyordu ki, uyumlu ve baskın Flaman tarzıyla tamamen sarsılıyordu.

Bu hikayeleri hayal gücüyle süzdü, dini benzetmeleri saçmalıklarla ve dini sembolizmle yoğun olağanüstü yeni fantastik dünyalara dönüştürdü.

Bosch’un çarpık vücut şekillerine, canlı renklere, büyük boy ve tehditkar yeşilliklere ve çeşitli şeytanlara ve sürüngenlere sahip ikonik tarzının kendisini bir dizi resimle ortaya çıkarmaya başladığı çok gevşek bir şekilde tanımlanmış “orta döneminde” idi.Aziz Jerome (c. 1485-90), Meditasyonda Vaftizci Yahya (1490) ve muhtemelen Kutsal Leydimizin Kardeşliği tarafından görevlendirilen bir sunak, Patmos’ta Aziz John (1490-95) gibi parçalar yaptı.

Ancak, ilk gerçek şaheseri olarak sık sık anılan Magi’nin (1494) Hayranlığının Triptikiydi. Antwerp’ten Peeter Scheyfve ve Agneese de Gramme tarafından görevlendirilen Saint Gregory’nin Kitlesini gösteren eser, daha sonraki yıllarda Bosch’un “marka bilinirliği” ne pek uymasa bile sanatçının ününü etkili bir şekilde güvence altına aldı. Smith-Laing’in belirttiği gibi, Bosch 1516’da öldüğünde zaten zamanının en tanınmış ressamlarından biriydi.Kısa sürede en çok kopyalanan ve taklit edilenlerden biri oldu. Antwerp’te tam olarak buna adanmış bir ressamlar okulu ortaya çıkmıştı.Bosch’un vizyoner imajının kristalleşmeye başladığı onlarla birlikte “. Smith-Laing’in öne sürdüğü nokta, “modern pazarlama profesyonelleri” çalışmalarına ilgi duyduklarında, Bosch’tan yalnızca “cehennem diablerinin tedarikçisi” açısından bahsettikleri ve Magi’nin Hayranlığı gibi “stilly düşünceli” eserlerin büyük ölçüde göz ardı edildiğidir.

Onbeşinci yüzyılın sonu yaklaşırken, etkili bir Alman astrolog, felaket selinin getireceği “dünyanın sonu” nun tam olarak 25 Şubat 1524’te gerçekleşeceği konusunda uyarmıştı. Son Yargı fikri, Albrecht Dürer’in son kıyamete tanık olduğu bir rüyayı (göklerden yeryüzüne düşen su gibi) kaydeden ünlü bir suluboya üretmesi ve Bosch’un aynı konuyu kapsayan ancak fantastik şeytanlarla dolu bir Cehennem imgesi olan Son Yargı’yı resmetmesiyle toplumda yerini aldı.Kötü ruhlar, metamorfize yaratıklar ve erotik sembolizm. Aralarında Dürer ve Bosch (ve daha küçük armatürler şüphesiz) Adanmışların saflarına şok dalgaları gönderirdi.

Eserlerinin hiçbiri tarih taşımadığı için Bosch’un Son Yargıyı ne zaman bitirdiğinden emin olunamaz (1482-1505 yılları arasında tamamlandığı tahmin edilse de). Ancak “BOSCH, 1499 yılına kadar en az bir asistan çalıştırmaya başladı bir asistan tutabildiğini, başarıya ulaştığının bir işaretiydi”. Çünkü O’nun Yedi Ölümcül Günahı ve Son Dört eseriyle (C. 1500) bir günahkarın günah çıkarma kabinine girmeden önce düşünmesi gereken bir masanın üzerine boyanmış ve Son Yargı temasıyla ilgili başka bir parça kısmen en azından bir asistanın eline atfedilmiştir. Bu süre zarfında Bosch, Aziz Anthony’nin inanç gücünü kötülüğün güçlerinden yoğun bir baskı altında kutlayan bir triptik olan başyapıtı The Temptation of Saint Anthony’yi (C. 1500) üretti (daha sonraki kariyeri boyunca Aziz Anthony’nin hikayesine geri dönecekti). Şimdiye kadar Bosch’un vizyonu daha görkemli bir şekilde genişliyordu. Figürleri daha esnek hale geldi.Renkleri daha sade, sunduğu fantastik dünyalar ise neredeyse pastoral masumiyetin incil manzaraları ile yan yana kıyamet sahneleri sunuyordu.

Dünyevi Lezzetler Bahçesi Çalışması (1490-1510) tartışmasız Bosch’un en büyük şaheseri ve onun en ikonik eseridir (aslında pek çoğu ismini ancak bu eserle bilir). Onun tarzı, dünyevi cenneti ile tam olgunluğa erişmişti. Kadının yaratılışını ve cazibesini, sefahat ve zevk arayışı dünyasının derinden üzücü imgeleriyle mükemmel bir şekilde yan yana getirmişti.

Resmin rüya gibi / kabus niteliği mitolojinin bir parçası haline geldi ve sanatçının sınırsız hayal gücünden doğrudan çağrıldığı düşünülen herhangi bir sayıda küçük çıplak insan figürü, şekilsiz hayvan ve uğursuz yaratığı içeriyor. Bununla birlikte, Oxford Sanat ve Sanatçılar Sözlüğü, Dünyevi Lezzetler Bahçesi gibi eserlerin “olağanüstü canlı bir yaratıcı güce sahip olduğunu ve konuların yan anlatılar ve sembollerle yoğun bir şekilde işlendiğini” belirtir. Temel temalar bazen oldukça basittir ve görüntülerin çoğu Bosch’un çağının popüler kültürü, özellikle atasözleri ve adanmışlık edebiyatı açısından açıklanabilir “. “Tamamen görsel olarak, çizdiği canavarların, ortaçağ el yazmalarının kenarlarında ve Gotik mimarinin gargoyle’larında sıkça görülen garip yaratıklarda analojileri olduğunu ve hatta ‘s-hertogenbosch’taki katedralin bile bazı güzel örneklere sahip olduğunu ekliyor.

Bosch’un Tanrı’nın evreninin kötülüğüne ve güzelliğine sabitlenmesinin yanı sıra, kompozisyon uyumu için büyük bir beceri ve Rönesans ressamlarınınkine uyan detaylara titiz bir göz gösterir.

Gerçekten de, Dünyevi Lezzetler Bahçesi’ne atıfta bulunan ünlü sanat tarihçisi E. H. Gombrich şöyle yazdı: “İlk ve belki de tek kez, bir sanatçı, Orta Çağ’da insanın zihnini rahatsız eden korkulara somut ve somut bir şekil vermeyi başarmıştı. Bu, belki de ancak şu anda eski fikirlerin hala dinç olduğu ve Rönesans’ın modern ruhunun sanatçıya gördüklerini temsil etme yöntemleri sağladığı bir başarıydı “.

In The Ship of Fools (aslen bir triptych’ten bir panel olduğuna inanılıyor) çoğu bilim adamı tarafından Sebastian Brant’ın aynı adı taşıyan son derece popüler hiciv kitabının 1494’teki yayınına bir cevap olarak düşünülüyor. Brant gibi Bosch da gemiyi (aslında küçük bir tekne olan) ve yolcularını ve askılarını bir bütün olarak sefil bir toplumun metaforu olarak kullandı. Aşırı heyecanlı revelilerin bir araya gelmesi, Bosch’un günah ve müzik arasındaki ilişkiyi bir kez daha ortaya koyuyor, ancak belirsiz nedenlerden dolayı, müzikal eğlence burada bir keşiş ve bir rahibe tarafından sağlanıyor. Geminin uzun direği, üzerinde bir baykuşun tünemiş olduğu büyük bir dalla tepesinde, günahın katılımını gösteren başka bir Boschian motifi.

Tarihçiler, Dünyevi Lezzetler Bahçesi’nin Cehennem panelindeki “Ağaç Adam” figürünün aslında sanatçının imgesinde yaratıldığını, ancak 1508 otoportre çiziminin sanatçının onaylanmış tek otoportre olduğunu öne sürdüler. Ölümünden sekiz yıl önce çizildiği düşünülüyordu ve Bosch’un yaşını kasıtlı olarak “abartması” mümkün. Her halükarda, çizim, Bosch’un mirasına bir yüz verme ihtiyacını, muhtemelen hayatının son aşamalarında olduğu bilgisiyle önceden haber veriyor gibi görünüyor. Meryem Ana Kardeşliği tarafından Bosch’un 1516’da öldüğü ve 9 Ağustos’ta s-Hertogenbosch’taki Aziz John Kilisesi’nde cenaze töreni düzenlendiği kaydedildi.

Sanat tarihindeki yeri sorgulanamaz olsa da, Bosch’un eseri sadece yaklaşık 25 resim ve sekiz çizimle temsil ediliyor. Bu yetersiz geri dönüşün sebeplerinden biri, 16. yüzyılda Protestan Reformasyon üyelerinin ahlaksız sayılan birçok eseri yok ettiği bir dönemden kaynaklanıyor. Eserlerinden altısı, 16. yüzyılın sonunda (şimdi Madrid’deki Museo del Prado’ya ait) İspanyalı Philip II tarafından satın alındı veya el konuldu ve diğerleri, panteondaki en eşsiz sanatçılardan birinin oldukça parça parça ve saksı tarihini bırakan Avrupa’da ortaya çıktı. 

Hieronymus Bosch’un Kariyeri Hakkında Kısa Bir Değerlendirme 

Yaşamı boyunca, Bosch’un çalışmaları Avrupa’nın birçok ülkesinde toplandı ve öğrenciler ve takipçiler tarafından büyük saygı gördü ve taklit edildi.En azından Yaşlı Pieter Bruegel takma adı verilen “ikinci Hieronymus” Bosch’un manzara boyama yaklaşımından önemli ölçüde etkilendi. Çalışmalarına olan ilgisinin azalmasına rağmen (İspanya hariç) modern çağda tekrar bir güç olarak ortaya çıktı ve burada Max Ernst, Rene Magritte ve özellikle Bosch’un ilk modern sanatçı olduğunu iddia eden Salvador Dali gibi Sürrealist hareketi ve sanatçıları etkiledi. Ünlü tablosu The Great Masturbator’da (1929) Dali’nin yüzünü andıran sıra dışı kaya oluşumu, Dünyevi Lezzetler Bahçesi’nin sol panelindeki benzer bir oluşumdan esinlenmiştir. Bosch’un eserleriyle 1939’da Museo del Prado’da karşılaşan Leonora Carrington da Bosch’un en ünlü bestesinden ilham aldı. Örneğin, Giantess’te (1947) Carrington, avcıları, üzerinde gizlenmiş dişi devinin durduğu manzarayı oluşturan okyanus benzeri bir gökyüzünde yüzen kanatlı balık ve denizcileri içeren esrarengiz bir manzaraya yerleştirir.

Sanat eleştirmeni Alastair Sooke, “Bosch’un bugün neden bizi büyülemeye devam ettiğini anlamak kolay. Çalışmalarının kıyamet tonu küresel çatışma ve uluslararası terörizm çağımızda yankılanıyor” diyor ve doğrudan referanslar film, televizyon, video oyunları, kitaplar ve hatta moda koleksiyonlarından örneklerde bulunabilir. Sanat eleştirmeni Tim Smith-LAİNG, “eğer varsa, Hieronymus Bosch’un çağdaşlarından çok azının benzer düzeyde devam eden bir şöhret talep edebileceğini ekliyor. Müzelerde büyük bir çekicidir, ancak erişimi çok ötesine uzanır.Standart kitaplara, tişörtlere ve kartpostallara ek olarak, bez çantalardan fare altlıklarına ve telefon kılıflarına kadar çeşitli aksesuarlarla tedavi edilmiştir. Üzerine basılmış çalışmaları olan Dr. Martens botları bile var “.