Aktinik Keratoz Nedir?

Aktinik keratoz, vücudun güneşe veya UV ışınlarına maruz kalan kısımlarında kaba, pullu ya da kuru lezyonların geliştiği bir cilt hastalığıdır. Tedavi edilmezse, cildin bu bölgeleri ciddi bir cilt kanseri geliştirebilir. Aşağıda daha fazla bilgi bulabilirsiniz. 

1) Aktinik keratoz nedir?

2) Aktinik keratoz neden olur?

3) Aktinik keratoz belirtileri nelerdir?

4) Aktinik keratoz nasıl teşhis edilir?

5) Aktinik keratoz nasıl tedavi edilir?

6) Aktinik keratoz önlenebilir mi?

Aktinik keratoz nedir

Cilt hasarı iyi huylu olsa ve sadece yavaş ilerlese bile, bir tür beyaz cilt kanseri olan yassı hücreli karsinom için bir ön aşama olarak kabul edilir.

Aktinik keratoz esas olarak orta ve ileri yaştaki ve en önemlisi profesyonel ve özel yaşamlarında uzun yıllardır güneş ışığına ve UV radyasyonuna maruz kalanları etkiler.

Etkilenen her on kişiden biri cilt kanserinde cilt hasarı geliştirdiğinden, hastalığın vakit geçmeden tedavi olmaması gerektiğidir. Keratozlar nadiren kendiliğinden ve sürekli güneş koruması ile geriler. 

Aktinik keratozun beş alt grubu

Belirsiz vakalarda, ileri seviye cilt kanserini dışlamak için bir doku örneği (biyopsi) alınmalıdır. Histoloji (mikroskopik doku yapısı) temelinde, beş farklı aktinik keratoz alt grubu ayırt edilebilir:

Hipertrofik AK

Artofik AK

Bowenoid AK

Akantolitik AK

Pigmentli Ak

Aktinik keratoz Kimlerde görülür?

Aktinik keratoz esas olarak 50 yaşın üzerindeki yaşlılarda görülür. Bu nedenle tipik cilt değişikliklerine yaşlılık keratozu veya yaş keratinizasyonu da denir.

Açık hava etkinlikleri, güneşlenme ve solaryuma artan ziyaretler gibi değişen alışkanlıklar nedeniyle, 30 yaşın altındaki gençler de giderek daha fazla etkilenmektedir. 

Aktinik keratoz neden olur?

Aktinik keratoz için çeşitli nedenler ve risk faktörleri bilinmektedir. Bunlar şunlardır:

UV ışınlarına cilt maruziyeti

Hassas cilt tipi

İlerleyen yaş

Kalıtsal yatkınlık

Katran ürünleri (örneğin tütün dumanı)

İmmünsüpresif (bağışıklık sistemini baskılayan) ilaçların sürekli uygulanması

Ana neden: UV ışınları

UV ışınlarına sürekli maruz kalma, yüksek hassasiyet ile cilt hücrelerinin genetik materyalini değiştirir ve kanser hücrelerine karşı bağışıklık savunmasını zayıflatır. Güneş ışıkları da belirli seviyede UV içerir ve sürekli maruz kalmak da aynı şekilde önemli bir risk faktörüdür.

Aktinik Keratoz

Dr. Hendrike Durani şöyle diyor: “Cilt hiçbir şeyi unutmaz. Bu nedenle aktinik keratoz genellikle yaşlılıkta ortaya çıkar. Güneş ışığının neden olduğu küçük cilt yaralanmaları, hücreler rejeneratif güçlerini kaybedene kadar toplanır ve sonunda patlak verir.” 

Aktinik keratoz belirtileri nelerdir?

Cildin belirli bölgelerin kabarık ve kırmızı lekeler gibi cilt değişiklikleri aktinik keratoz olabilir, ancak bu kesin değildir. Çünkü hafif bir keratozun meslekten olana bile tanıması o kadar kolay değildir.

İlk belirtiler, güneşe çok fazla maruz kaldıktan sonra cilt inceldiğinde ve genişlemiş kan damarları daha belirgin hale geldiğinde ortaya çıkan küçük kırmızımsı lekelerdir.

Aktinik keratozun tipik bir özelliği, lekelerin artık kendiliğinden iyileşmemesi, çoğu zaman kalıcı olarak kalmasıdır. 

Ek olarak, aşağıdakiler aktinik keratozun kendini belli etme şeklidir:

İlk aşamadaki aktinik keratoz, zımpara kağıdına benzer hissedilen pürüzlü, pullu cilt alanları ile kendini gösterir.

Etkilenen cilt bölgelerinin rengi cilt tonlarından farklı olarak sarımsı ila kırmızımsı arasında değişir.

En çok etkilenenler, alın, kulaklar, yanaklar ve burun köprüsü gibi UV ışınlarıyla sıklıkla temas eden kısımlardır.

Daha sonraki aşamada, ciltte sarımsı veya kahverengimsi olabilen kalın azgın tortular oluşur.

Aktinik keratoz kaşıntıya neden olmaz, ancak etkilenen bölgeler özellikle hassastır.

Aktinik keratoz genellikle tek bir leke veya tek deri hasarı olarak görünmez, kafa derisinde veya bir kesikte bu cilt değişikliklerinden küçük gruplar vardır veya bunlar geniş bir alana dağılır.

Ne zaman doktora görünmeli?

Şüpheli bir cilt değişimini veya artık iyileşmeyen cilt bölgesini keşfeden herkes, bir uzman tarafından muayene olmalıdır. 

Aktinik keratoz nasıl teşhis edilir?

Aktinik keratoz tipik cilt değişiklikleri ile ilişkili olduğundan, bu semptomlara dayanarak tanı genellikle başarılı olur. Ciltteki değişiklikler görünmeden önce bile onları pürüzlü olarak hissedebilirsiniz, etkilenen cilt zımpara kağıdı gibi hissettirir.

Bununla birlikte, aktinik keratoz, özellikle erken evrelerde diğer cilt hastalıklarına benzeyebilir. Teşhis sırasında, cilt değişikliklerinin diğer nedenlerini ekarte etmek önemlidir. Örneğin bunlar şunlardır:

Yaşlılık lekeleri

Siğiller

Mantar enfeksiyonu

Egzama

Sedef hastalığı

Cilt kanserleri

Aktinik keratozu güvenilir bir şekilde tespit etmek ve ne kadar nüfuz ettiğini belirlemek için, teşhis edildiğinde genellikle etkilenen deriden bir doku örneği alınır ve mikroskop altında incelenir, buna biyopsi denir.

Küçük cilt değişiklikleri durumunda, dokuyu genellikle ameliyatla hemen çıkarır ve sonra mikroskobik olarak inceler.

Aktinik keratoz nasıl tedavi edilir?

Aktinik keratoz tedavisi için çok sayıda yöntem vardır. Hangisi olacağının kararı her hasta için ayrı ayrı verilmelidir. Bu, etkilenen cilt bölgelerinin sayısı ve büyüklüğü, önceki hastalıklar ve hastanın kişisel istekleri ve fikirleri gibi çeşitli faktörlere bağlıdır.

Uluslararası kılavuz, bu hastalığın tedavisi için dört alt gruba ayrılmasını önermektedir: 

Vücudun bir bölgesinde maksimum beş tanımlanabilir cilt değişikliği olan hastalar

Vücudun bir bölgesinde en az altı farklı cilt değişikliği olan hastalar (çoklu aktinik keratoz)

Vücudun bir bölgesinde en az altı cilt değişikliği olan, kronik UV hasarı ve kornifikasyonu olan hastalar

Ek immün yetmezliği olan hastalar (ilaç veya hastalık nedeniyle immünosupresyon)

Avantaj ve dezavantajları olan çeşitli tedavi seçeneklerine genel bir bakış aşağıda sunulmuştur:

Cerrahi tedavi

Aktinik keratozdan sadece bölgesel cilt alanları etkileniyorsa, bunlar bir neşter (tıraş eksizyonu) veya keskin bir kaşıkla (küretaj) çıkarılabilir.

Çıkarılan doku daha sonra histolojik olarak incelenir.Bu nedenle bu tedavi yöntemi invaziv skuamöz hücreli karsinomu dışlamak için de kullanılır.

Dezavantajlar, yara enfeksiyonu ve skarlaşma gibi olağan ameliyat riskleridir.

Azot tedavisi

Sıvı azot (kriyoterapi) ile buzlanma, bölgesel aktinik keratozların cerrahi tedavisine etkili bir alternatiftir. Lokal anestezi gerekli değildir, ancak prosedür ağrılı olabilir. 

bölgesel aktinik keratozların cerrahi tedavisine etkili bir alternatiftir. Lokal anestezi gerekli değildir, ancak prosedür ağrılı olabilir.

Olası yan etkiler, kabarcık oluşumu, cilt tahrişi ve tedavi edilen cilt alanının kalıcı olarak parlak bir şekilde renk değiştirmesini içerir. Çünkü pigment oluşturan hücreler buzlanma sırasında da yok edilebilir.

Ek olarak, histolojik inceleme mümkün değildir ve bu nedenle invaziv bir cilt tümöründen şüpheleniliyorsa tedavi uygun değildir.

Lazer tedavisi

Lazer tedavisi tekli ve çoklu aktinik keratozların giderilmesi ve alan kanseri olan hastalar için uygundur. Avantajı, cildin geniş bir alanda çıkarılabilmesidir. Böylece erken, henüz görünmeyen cilt değişiklikleri de tespit edilir. Bununla birlikte, histolojik inceleme mümkün değildir.

Bununla birlikte, lazer tedavisi de ağrılı olabilir ve ayrıca skarlaşma ve cilt renk değişikliği riski taşır. Ek olarak, geniş yara alanı nedeniyle enfeksiyon riski artar, bu nedenle zayıf bağışıklık sistemi olan hastalar için lazer tedavisi önerilmez.

Fotodinamik tedavi

Fotodinamik tedavide, etkilenen cilt bölgeleri bir merhem veya kimyasal şeylerle ile ön işlemden geçirilir. Daha sonra ise belirli dalga boyuna sahip ışık ve işlemden geçirilen cilt bölgesi etkileşim içine girer ve etkilenen bölgeyi tedavi etmeyi amaçlar.

Yaklaşık dört saatlik bir tedavi süresinden sonra, cilt, etkilenen dokunun tahrip olmasına yol açan özel bir ışık kaynağı ile ışınlanır. Ağrı, yanma ve ciltte tahriş meydana gelebilir.

Tedavi özellikle geniş bir alanın etkilendiği ciltler için uygundur. Nüks riski ve ciltte renk değişikliği riski diğer tedavilerden daha düşük gibi görünmektedir.

Kremlerle lokal tedavi

Çalışmalar, aktinik keratoz tedavisi için kullanılan ilaçların, plasebolardan (kukla ilaçlar) daha etkili olduğunu ve vakaların yaklaşık %50’sindeki değişikliklerin iyileşmesine yol açtığını göstermektedir. 

Bu tedavi formlarının dezavantajı, uzunlukları, cildin kızarması, hassasiyeti ve nispeten çok sayıda yan etkisi olmasıdır.

Etkilenen tüm cilt bölgeleri, özellikle daha büyük alanlar tedavi edilecekse uygun olan kremlerle lokal tedavi için uygundur.

Hangi ilacı ne şekilde alacağınıza doktorunuz karar verecektir.

Aktinik keratoz önlenebilir mi?

Aktinik keratozun gelişmesini önlemek için, güneş ışığının ve yapay UV ışığının oldukça az ve hassas bir şekilde kullanılması tavsiye edilir. Bu nedenle aşağıdaki önlemler aktinik keratozu önlemek için uygundur:

Her zaman öğle güneşinden kaçının. Aynı şey solaryumlardaki yapay UV radyasyonu için de geçerlidir.

Mümkünse, açık havada kalırken gölge yerleri tercih edin.

Güneş güçlü ise, yüksek kaliteli güneş kremi kullanın ve cildi korumak için opak giysiler veya güneş şapkaları giyin.

Çocukları özellikle güneş yanığından koruyun.

Ek olarak, aktinik keratozu önlemek için, cildinizi düzenli olarak incelemek ve cildinizde herhangi bir değişiklik fark ederseniz bir doktora görünmek önemlidir. Ayrıca, cilt kanserinin erken tespiti (cilt kanseri taraması) için düzenli olarak muayene olmanızda da fayda vardır.

Sadece Bilgi Amaçlıdır.Olumsuz durumlarda doktorunuza danışınız.