Avrupa Kayını Nedir ?

Avrupa kayını (Fagus sylvatica), kayıngiller (Fagaceae) familyası üyelerinden belirli mevsimlerde yaprak döken bir kayın türü.

Doğal dağılım alanı güney İsveç’ten (bazı sınırlı şekildeki türler Norveç’in güneylerinde bulunur) orta İtalya, Fransa’nın batısı, kuzey Portekiz ve İspanya’nın ortaları ve daha doğuda Avrupa kayınının yerini alan doğu kayınıyla (F. orientalis) birleştiği kuzeybatı Türkiye’nin doğusuna kadardır. Balkanlarda, doğu kayınıyla oluşan bazı melez türler görülür, bu melezler Fagus x taurica şeklinde isimlendirilir. Akdeniz civarındaki dağılım alanının güney kısımlarında sadece 600-1.800 m yüksekliklerdeki dağlık ormanlarda yetişir.

Genellikle 25–35 m uzunluğunda ve 1.5 metre çapında olsa da, 48 metre yüksekliğe ve 3 metre çapa da ulaşabilen büyük bir orman ağacıdır. Ömrü 150 ila 200 yıl arasında olabildiği gibi, 300 yıldan daha fazla da yaşayabilir. Görünümü, bulunduğu yaşam ortamına bağlı olarak değişir, ormanda yetiştiğinde dikine dallı ve dar tepeli; ince, açık gri uzun bir gövdeye sahip olurken diğer yandan ağaç tek başına yetiştiğinde veya ormanda bol ışık alan tarafta, iri ve çok uzun dallar gelişir tepe iyice yayılır (azmanlaşma) ve gövde kısalır.

Yaprakları almaşık, basit, tam ya da küçük kısmı dilimli dişli kenarlı, 5–10 cm uzunluğunda ve 3–7 cm genişliğinde, yaprağın her iki tarafı 6-7 damarlı (Fagus orientalis de 7-10 damar) dır. Dilimli dişli olduğunda, her damarın ucunda bir sivri uç vardır, damarlar arasında hiçbir zaman sivri uç bulunmaz. Tomurcuklar uzun ve incedir, 15–30 mm uzunluğunda ve 2–3 mm kalınlığında, fakat çiçek tomurcuklarıyla birlikte 4–5 mm’ye kadar kalınlaşabilir.

İngiltere’nin güneylerinde doğal olarak sıkça dikkati çekmesine rağmen, son kanıtlar M.Ö. 4000 yıl önceye kadar ya da buz devri sırasında şekillenen İngiliz Kanalı’ndan 2.000 yıl sonrasına kadar İngiltere’de bulunmadığını öne sürmektedir, türün meyvelerini besin olarak kullanılan Taş Devri insanıyla bölgeye erken bir giriş yapmış olabilir.

Asıl yayılış alanı Bulgaristan Istrancaları olan ve orada 40 m boylanabilen Fagus sylvatica, sınır bölgesinden doğuya doğru uzaklaştıkça hem sıklığından kaybeder hem de ağaç formundan çalı formuna dönüşür. Türkiye’de Trakya’da Kırklareli ve Tekirdağ’da Yıldız (Istranca) dağlarında Fagus sylvatica’nın ulaştığı son sınırın, bilinenin aksine, Demirköy hattı değil, daha doğuda İstanbul’da Çatalca’da Binkılıç-Çilingoz hattı olduğu 2010 yılındaki bir araştırmayla ortaya konmuştur.