Armand Jean du Plessis de Richelieu Kimdir?

Doğum tarihi: 9 Eylül 1585, Paris, Fransa

Ölüm tarihi ve yeri: 4 Aralık 1642, Paris, Fransa

Armand Jean du Plessis de Richelieu Kimdir ?

Richelieu’nun politikaları ve kişisel davranışları, kendine hakim olma, değişen fırsatlara yanıt verme esnekliği ve uzak sonuçlara karşı uyanık olma özellikleriyle ayırt ediliyordu.Uzun vadeli niyetleri, ancak yurtdışındaki İspanyolların ve Kral’ın ailesinin ve büyük soylulara rağmen elde edilebilirdi.

17.yüzyılın başlarında, uluslararası eylem ilkeleri olarak devlet gerekçeleri ile dini mezhepçilik arasında istikrarsız bir denge vardı.Benzer bir denge, Fransa’da Kralın hakları ile eyaletlerin, bölgelerin, sınıfların ve kişilerin belirli hakları arasında mevcuttu.

Richelieu’nun kariyeri boyunca her denge ilk seçeneğe yöneldi.Avrupa devletlerinin ittifakları değişti ve göreli güçleri değişti.Fransız siyasi sistemi, her toplumsal grubun monarşiyle ve dolayısıyla diğer toplumsal gruplarla ilişkisini yeniden tanımlamaya başladı. Bu tarihsel gelişmeler sonunda Richelieu’nun planlarının çok ötesine geçti, ancak o bu planlarda önemli bir rol oynadı.

Armand du Plessis, 9 Eylül 1585’te Paris’te, Richelieu lordu François du Plessis ve Suzanne de La Porte’nin beş çocuğundan dördüncüsü olarak dünyaya geldi.Babası, Kral’ın merkezi idari kuruluşunun vekili ve III.Henry altında Fransa’nın büyük vekili idi ve 1589’da Kral’ın katilinin soruşturmasını yürüttü. IV.Henry’e hizmet etti.Aynı görevde kaldı, ancak 1590’da ateşten öldü.Paris burjuvazisinde önde gelen bilgili, kibirli bir avukatın kendini geri plana atan kızı olan annesi, erken yaşta dul kaldığı için ciddi mali sıkıntılara girdi.Eski taş malikaneye taşındıPoitou’daki Loudun’un birkaç mil doğusundaki Richelieu’dan, aslen Rochechouart ailesinden gururlu bir soylu kadın olan kayınvalidesinin yanında yaşamak için. Yaklaşık 4 yıl sonra Armand, College de Navarre’de gramer ve felsefe okumak için Paris’e döndü ve buradan askeri akademiye gitti.

Du Plessis ailesinin planları tamamlanmış gibi görünüyordu.En büyük oğul Henri, yeni kraliçe Maria de’ Medici’nin çevresinde yer edinmeye çalışıyordu.İkinci oğul Alphonse, Lucon’un piskoposu olacaktı.Anne yardımın gelirini aldı.Ancak Alphonse adaylığı reddetti ve bir Carthusian keşişi oldu. Onun yerine Armand atandı ve 1603’te ciddi bir teoloji çalışmasına başladı.Piskopos olmak için kanonik yaştan daha genç, 1607’de papalık muafiyeti için Roma’ya gitti ve orada kutsandı.Paris’e döndü, teoloji diplomasını aldı ve din adamları ve kardeşi Henri’nin arkadaşları arasındaki tanıdıklarını çoğaltmak için oyalandı.

1608’in sonunda Richelieu, Atlantik’ten kısa bir mesafede ve La Rochelle’in kuzeyinde bataklıkların ortasında bir köyden biraz daha fazlası olan Lucon’a geldi.Burayı “Fransa’daki en aşağılık, çamurla kaplı, nahoş piskoposluk” olarak buldu.Kanunlarını kontrol eden, bölge rahiplerini dikkatle seçen, Parisli Peder Joseph (François Le Clerc du Tremblay) liderliğindeki Capucin rahiplerinin vaaz misyonlarını teşvik eden ve Loudun ile Poitiers arasındaki Coussay manastırında ikamet ederken titiz bir piskopostu. , diğer aktif din adamlarıyla işbirliği yapmaktı.

Richelieu’nun ilk önemli siyasi fırsatı, 1614’te Estates General’in toplanmasıyla geldi. Poitou din adamları onu bir vekil seçti. Maria de Medici’nin önerisi üzerine, Zümrelerin son oturumunda (23 Şubat 1615) bir bütün olarak din adamları adına konuşmak üzere seçildi. Daha sonra Poitou’ya geri döndü, ancak bir yıl sonra Paris’e geri geldi.Conde Prensi ile müzakerelerde ona hizmet etti ve dışişleri ve savaştan sorumlu dışişleri bakanı olarak atandı.Görevde sadece 5 ay kaldı çünkü XIII.Louis Nisan 1617’de iktidarı ele geçirdi ve annesinin meclis üyelerini görevden aldı.Bunu onlara karşı başka adımlar izledi ve 1618’de Luçon piskoposunun papalık şehri Avignon’a sürgüne gönderilmesi emredildi.

Richelieu, 1617’de Poitou’dan, Kral’ın Cizvit papazı ile dört Protestan bakan arasındaki bir broşür tartışmasına katılmıştı.Les Principaux points de la foi de l’église Catholique’de ılımlı terimler kullandı ve bir din değiştirme aracı olarak gücü reddetti.Protestan  bakanlara birkaç konuda cevap verdi ve onlara, “Papadan mahrum ettiğinizden çok daha büyük bir gücü halka veriyorsunuz ki bu krallar için çok dezavantajlı” dedi.Avignon’da, 1618’de, piskoposluk bölgesinde hazırladığı L’Instruction du Chretien adlı bir ilmihal bitirdi.Bu, Tanrı’nın egemenliğini Kral’ın egemenliğiyle karşılaştırarak netleştiren dogma ve emirlerin sakin, basit bir açıklamasıydı.

XIII.Louis’ün danışmanları arasında Peder Joseph ve diğerleri, Richelieu’nun Kral’ın annesi üzerinde ılımlı bir etki olacağına inanıyorlardı.Buna göre Kral, Mart 1619’da onu Avignon’dan geri çağırdı ve ona hizmet etmeye devam etmesini emretti.Bundan sonra Richelieu’nun biyografisi, monarşinin tarihiyle giderek daha fazla birleşiyor.O baharda kraliçe anneyi temsil ederek, Kral’ın komisyon üyeleriyle onun Anjou’da ikamet etmesi için bir anlaşma müzakere etti.Kardeşi Henri de Richelieu’yu eyalet başkentinin valisi olarak atadı.Ancak 7 hafta sonra Henri, Angoulême’de bir düelloda öldürüldü. Armand de Richelieu’nun hayatındaki kişisel keder olan bu olay, onu değerli bir siyasi müttefikten mahrum etti.

Kraliçe anne, Kralın konseyinde oturmak istedi.Ayrıca Kral’ın Richelieu’nun kardinal adaylığını almasını istedi.Onun için bu, tartışmasız siyasi üstünlük, önemli devlet kararlarında söz hakkı ve bir piskoposun bekleyebileceğinden daha fazla güvenlik anlamına gelirdi. Sonunda, Richelieu’nun Kral konseyinin bir üyesi olarak uygulayacağı etki yoluyla kraliyet politikasını kontrol etmeyi umuyordu.Bu güdüler, 1620 yazında silahlı bir ayaklanma tehdidinde ve Richelieu’nun ana kraliçe ile rakipleri arasında arabulucu rolünde olduğu ikiyüzlülük ve tartışma karmaşasında önemli bir rol oynadı.Kral ve bakanlarının direnişi yavaş yavaş parçalandı.Kraliçe anne, 1622’nin başında konseye davet edildi.Sonraki Eylül’de Papa, Richelieu’yu kardinal olarak atadı.

Richelieu, ölümüne kadar Kral’ın baş bakanı olarak kaldı ve 1631’de dük oldu. Hiçbir zaman tek kraliyet danışmanı olmadı, ancak yavaş yavaş konseyde kendisine sadık “yaratıkları” olan bir grup adam oluşturdu.

Potansiyel rakiplerinden asla özgür olmadı.Yeğenlerinin ve kuzenlerinin evliliklerini büyük ailelerde dikkatlice düzenleyerek genişlettiği ailesine güveniyordu.Bu nedenle, erken kariyerine yardımcı olan türden patron müşteri ilişkisini yoğun bir şekilde kullandı.Kral’ın patronu olduğunu açıkça belirtti ve XIII.Louis’in, Richelieu’nun Kral’ın yaratığı olduğunu bildiğinden emin oldu.

İlk andan itibaren Richelieu, Protestanları her yerde düşman veya muhtemelen din değiştirenler olarak gören ve Fransa içinde reformlarda ısrar eden güçlü bir “dindar” Katolik görüş akımıyla karşılaştı.Kraliçe anne Maria, kraliçe eşi Anne ve mühürlerin koruyucusu Michel Marillac bu görüşü paylaştı.Richelieu, Huguenot şehri La Rochelle’in kuşatmasını yöneten Kral’ın kız kardeşi Henriette’in İngiltere Kralı I. Charles ile evliliğini müzakere ederek bir süreliğine bunu kısmen tatmin etti. Önerilen reformlar programında Marillac ile işbirliği yapmaktı.Ancak, Madrid ile Viyana arasındaki yolda bir dayanak sağlamak içindi.Bu soru üzerine kraliçe anne nihayet 1630’da Richelieu’dan ayrıldı.Kral, onun müvekkillerini ve sarayındaki nüfuzunu ortadan kaldırdı.

Richelieu’ya ve politikalarına muhalefet, aynı zamanda hırslı, tatminsiz soylulardan da kaynaklanıyordu.Bu, Kral’ın kardeşi Gaston (1626, 1632, 1636 ve 1642), Kraliçe Anne (1633) ve Kral’ın ikinci kuzeni Comte de Soissons (1636 ve 1641) tarafından onaylanan komplolara yol açtı.Bunların hepsi başarısız oldu.Üç büyük aile soyunun kafaları kesildi. (1626’da Comte de Chalais, 1632’de Montmorency Dükü ve 1642’de Marquis de Cinq-Mars).

Richelieu birinci önceliği her zaman dış politikaya verdi.Muhtemelen çok erken bir zamanda, uzun vadede İspanya’ya karşı savaşın kaçınılmaz olacağı sonucuna vardı.Viyana’daki Habsburg imparatoruna karşı Alman direnişini teşvik ederek, böylece Madrid’deki Habsburg kralının kaynaklarını ve dikkatini Orta Avrupa’ya yönlendirerek bunu geciktirmeye çalıştı.Alman politikasında, büyük ölçüde Peder Joseph’e güvendi.Hollanda Cumhuriyeti’ni ve İsveçli savaşçı kral Gustavus Adolphus’u ( Gustavus II ) sübvanse etti ve 1634’te İmparator’a karşı Bohemyalı general AEW von Wallenstein’a yardım etmeye hazırlandı..

1635’ten ölümüne kadar Richelieu, İspanya’ya karşı açık bir savaş ve bunun gerektirdiği diplomasi ile meşgul oldu. Çatışma, esas olarak Fransa’nın kuzey ve doğu sınırlarında, ikincil olarak Akdeniz kıyılarında ve Pirenelerde meydana geldi.Özellikle batı eyaletlerinde halkın silahlı isyanları karmaşık bir hal aldı. Richelieu, İspanya elçileriyle sık sık müzakerelerde bulundu, ancak Kuzey İtalya’daki Lorraine ve Fransız garnizonlarının Fransız kontrolünde ısrar etti.Müzakereler bozuldu.

Richelieu 4 Aralık 1642’de öldüğünde savaş hâlâ devam ediyordu.