Amasya Genelgesi Nedir?

Amasya Genelgesi; Türk halkına işgallere karşı mücadele çağrısı yapması ve tarihte ilk kez milli irade kavramından bahsetmesi açısından milli mücadelenin en önemli belgesi olarak tarihteki yerini almıştır.

Sivas’ta bir kongre toplanmasının da kararlaştırıldığı, direnişin esaslarını belirlenmiştir.

Amasya Genelgesi Ne Zaman Yayımlandı?

Amasya’da bulunan Saraydüzü Kışlası’ndaki görüşmeler 21 Haziran 1919 günü başlamış ve genelgenin esasları Mustafa Kemal Paşa tarafından Cevat Abbas Bey’e yazdırılarak 22 Haziran 1919 tarihinde ilan edildi.

Türkiye Cumhuriyeti’nin temel taşlarından biri olan Amasya Genelgesi imzalayanlar; Mustafa Kemal, Refet Bele, Rauf Orbay, Kazım Karabekir, Ali Fuat Cebesoy ve Mersinli Cemal Paşa’dır.

Amasya Genelgesi Tarihi

19 Mayıs 1919 günü Samsun’a çıkan Mustafa Kemal Paşa daha sonra Havza’ya geçmiş ve burada bir genelge yayımlandı.Daha sonra Amasya’ya geçen Mustafa Kemal; İstanbul hükümetinin gerçekleşen işgallere karşı olan sessiz tavrı üzerine bir genelge daha yayınlamaya karar vermiştir.

Mustafa Kemal, Rauf Orbay, Ali Fuat Cebesoy ve Refet Bele tarafından hazırlanıp imzalanan bu belge ayrıca Kazım Karabekir ve Cemal Paşa tarafından da telgraf vasıtasıyla onaylanmıştır.

Amasya Genelgesi Maddeleri

22 Haziran günü ilan edilen Amasya Genelgesi kararları şu şekilde sıralanabilir:

Vatanın bütünlüğü ve milletin bağımsızlığı tehlikededir.

İstanbul hükümeti üzerine düşen sorumluluğu yerine getirememektedir.

Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.

Her türlü baskıdan uzak, milli bir heyetin oluşturulması gerekmektedir.

Anadolu’nun güvenli bir bölgesi olan Sivas’ta bir kongre toplanacaktır.Bu kongreye katılacak olan her bir sancaktan üç delege, kongreye yetişmek için en kısa sürede yola çıkmalıdır.

Askeri kuruluşlar terk edilmeyecek; silah ve cephaneler teslim edilmeyecektir.

Doğu vilayetlerinin durumunu konuşmak üzere 10 Temmuz günü Erzurum’da bir kongre toplanacaktır

Amasya Genelgesi Özellikleri

Milli irade kavramından ilk kez Amasya Genelgesi’nde bahsedilmiştir.

İlk kez ulusal egemenlikten bahsedilmiştir.

Türk Kurtuluş Savaşı’nın amaç, gerekçe ve yöntemleri belirlenmiştir.

İstanbul hükümetinin görevlerini yerine getiremediği belirtilmiş ve Türk milleri işgallere karşı direnişe davet edilmiştir.Bu çağrı ile İstanbul hükümeti resmen yok sayılmıştır.

Amasya Genelgesi en önemli özelliği nedir sorusunun cevabı ise bu genelge ile ilk kez milli egemenlik, milli devlet gibi kavramlardan bahsedilmesi olacaktır.Bu açıdan Amasya Genelgesi; ulusal egemenliğine dayalı bir Türkiye Cumhuriyeti devletini müjdeler nitelikte bir belge olarak dikkat çekmektedir.

Amasya Genelgesi Önemi

Amasya Genelgesi ile birlikte milli mücadelenin kurtuluş aşaması resmen başlamıştır.Bu genelgede ortaya konan hususlar ile İstanbul hükümeti yok sayılarak yeni otorite Anadolu’da başlayan direniş hareketi olmuştur.İlk kez ortaya atılan milli egemenlik, milli bağımsızlık gibi kavramlarla yen bir yönetim anlayışından bahsedilmiştir.

Direniş hareketinin esaslarını belirleyen bir belge olması sebebiyle Amasya Genelgesi; İstiklal Savaşı’nın amaç, gerekçe ve yöntemlerini belirlemiştir.Amasya genelgesi ile bazı kesimlerde var olan manda ve himayecilik fikrinin önüne set çekilmiş; onun yerine millet ve milliyetçilik fikirleri konulmuştur.Bu tavır Erzurum Kongresi’nde de aynı şekilde devam etmiş ve manda ve himayecilik kesin bir dille reddedilmiştir.