AZİZ NESİN KİMDİR? Eserleri Nelerdir?

Doğum tarihi: 20 Aralık 1915, Heybeliada

Ölüm tarihi ve yeri: 6 Temmuz 1995, Çeşme

Asıl adı Mehmet Nusret Nesin’dir 20 Aralık 1915’te Heybeliada’da doğmuş, 6 Temmuz 1995, Alaçatı’da hayatını kaybetmiştir. Bilinen adıyla Aziz Nesin, kısa öykü, tiyatro ve şiir dallarında pek çok yapıtı bulunan Türk mizah yazarıdır.

AZİZ NESİN KİMDİR ?

UNESCO’nun yayınladığı Index Translationum adlı dünya çeviri bibliyografyasına göre Aziz Nesin, Türkçe eser veren yazarlar arasında Orhan Pamuk, Yaşar Kemal ve Nazım Hikmet’in ardından eserleri yabancı dillere en çok çevrilen dördüncü yazar konumundadır.

AZİZ Nesin’nin Çocukluğu

Aziz Nesin, 20 Aralık 1915’te İstanbul Heybeliada’da doğdu. Babası Abdülaziz Bey Giresun’un Şebinkarahisar ilçesine bağlı Ocaktaşı köyünden gelerek İstanbul’a yerleşti ve bahçıvanlık yaparak geçimini sağladı.

Aziz Nesin’nin Öğrenim Hayatı 

Aziz Nesin, 1924’te İstanbul Süleymaniye’deki adı daha sonra İstanbul 7. İlkokulu olarak değiştirilecek olan “Kanuni Sultan Süleyman İptidai Mektebi’nin 3. sınıfına girdi. İki yıl Darüşşafaka Lisesi’nde okuduktan sonra, 1935’te Kuleli Askeri Lisesi’ni, 1937’de Ankara’da Harp Okulu’nu bitirip teğmen oldu. Son olarak 1939’da Askeri Fen Okulu’nu bitirdi. Bu dönemde bir yandan da Güzel Sanatlar Akademisi Süsleme Bölümü’ne devam etti. Bir röportajında ona bu eğitim hayatının “Fikri takip” dedikleri şeyi getirdiğini belirtmiştir.

Çalışma Hayatı

Aziz Nesin, Ankara Harp Okulu’nu bitirmesinin ardından asteğmen rütbesiyle orduya katıldı. 1941’den başlayarak II. Dünya Savaşı yıllarında 2 yıl Trakya’da çadırlı ordugâhta görev yaptı. 1942’de Erzurum Müstahkem Mevkii İstihkam Taburu Bölük Komutanlığı’na atandı ve bir bomba kazasında yaralandı. Erzincan’da depremde yıkılmış bir cephaneliğin boşaltılmasıyla görevlendirildi. 1944’te Ankara’da Harp Okulu’nda açılan ilk tank kursuna katıldı. Aynı yıl Zonguldak’ta uçaksavar top mevzileri yaptırmakla da görevlendirildikten sonra üsteğmen rütbesindeyken “görev ve yetkisini kötüye kullandığı” suçlamasıyla askerlikten uzaklaştırıldı.

Özel Hayatı

Aziz Nesin, iki kere evlenmiş, Vedia Nesin ile yaptığı ilk evliliğinden Oya (d. 1940) ve Ateş (d. 1942), Meral Çelen ile yaptığı ikinci evliliğinden ise Hüseyin Ali (d. 1956) ve Ahmet Aziz (d. 1957) adlarında toplam 4 çocuk sahibi olmuştur.

Mizah ve sanat anlayışı

Yapılan bir röportajdan alıntı… Aziz Nesin; mizahı, sanatçıyı ve sanatını şu şekilde tanımlamaktadır.

« …Mizah deyince halk yararına işlevi olan görevci mizahı anladığımı baştan söylemeliyim…Beni mizah yazarlığına iten etken, o günkü ortamın koşullarıydı. Kısaca şunu söyleyeyim; genellikle yoksunluk ve yoksulluk, yaşamından gelen bir kızgınlık, öfke, bir hınç alma biçimidir mizah…Her zorluk, her acı çeken ille de mizahçı olmaz elbet, ama bu ağır koşullar kişinin mizahçı yeteneğini geliştirir…Mizahçının yetişmesi için gerekli bireysel koşuldan da anlaşılacağı üzere, mizah, bir yıkıcılıktır. Mizahçı kırgınlıklarını, nefretini, kinini, öfkesini, hıncını, bilinçli bir biçimde gerçekten yıkılması gereken hedefe yöneltebilir ve mizah silahını halk yararına kullanabilirse, bir olumlu yıkıcı olur…Sınıfsal bilinci olan her yazar, ister istemez güdümlü olduğunu, kendi kendini güdümlediğini bilir.Sınıfsal bilince sahip bir yazarı, bir sanatçıyı güdümlü kılmak hiçbir politikacının hiçbir yönetmenin haddi değildir…

Sanatın işlevi?…Bu konuda başkalarınınkine uymayan düşünceler içindeyim…Sanatçının kendini, kendi sınıfıyla özdeşleştirmesi koşuluyla, sanatın işlevi, sanatçının kendini dışlaması, varlaması, ortaya koyması demektir. Sınıfıyla özdeşleşmiş olduğundan, kendini anlatırken sınıfını anlatmış olur.yılan bin yıl yaşasın, diyerek yaşattığınız yılanların bir sonraki hedefi siz olursunuz. 

Öykü:

Geriye Kalan (1948),

İt Kuyruğu (1955),

Yedek Parça (1955),

Fil Hamdi (1955),

Damda Deli Var (1956),

Koltuk (1957),

Kazan Töreni (1957),

Toros Canavarı (1957),

Deliler Boşandı (1957),

Mahallenin Kısmeti (1957),

Ölmüş Eşek (1957),

Hangi Parti Kazanacak (1957),

Havadan Sudan (1958),

Bay Düdük (1958),

Nazik Alet (1958),

Gıdıgıdı (1959),

Aferin (1959),

Kördöğüşü (1959),

Mahmul ile Nigâr (1959),

Gözüne Gözlük (1960),

Ah Biz Eşekler (1960),

Yüz Liraya Bir Deli (1961),

Bir Koltuk Nasıl Devrilir (1971),

Biz Adam Olmayız (1972),

Sosyalizm Geliyor Savulun (1965),

İhtilâli Nasıl Yaptık (1965),

Rıfat Bey Neden Kaşınıyor (1965),

Yeşil Renkli Namus Gazı (1965),

Bülbül Yuvası Evler (1968),

Vatan Sağolsun (1968),

Yaşasın Memleket (1969),

Büyük Grev (1978),

El ayvan Deyip Geçme (1980),

70 Yaşım Merhaba (1984),

Kalpazanlık Bile Yapılamıyor (1984),

Maçinli Kız İçin Ev (1987),

Nah Kalkınırsın (1988).

Roman:

Kadın Olan Erkek (1955),

Gol Kralı Sait Hopsait (1957);

Erkek Sabahat (1957),

Saçkıran (1959),

Zübük (1961),

Şimdiki Çocuklar Harika (1967),

Tatlı Betüş (1974),

Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz (1977) ,

Surnâme (1976),

Tek Yol (1978) .

Aziz Nesin

Anı:

Bir Sürgünün Hâtıraları (1957) ,

Böyle Gelmiş Böyle Gitmez (1. bölüm 1966, 2. bölüm 1976),

Poliste (1967),

Yokuşun Başı (1982),

Salkım Salkım Asılacak Adamlar (1987),

Rüyalarım Ziyan Olmasın (1990).

Masal:

Memleketin Birinde (1953)

Hoptirinam (1960)

Uyusana Tosunum (1971)

Aziz Dededen Masallar

Taşlama:

Azizname (1970)

Fıkra:

Nutuk Makinası (1958)

Az Gittik Uz Gittik (1959)

Merhaba (1971)

Suçlanan ve Aklanan Yazılar (1982)

Ah Biz Ödlek Aydınlar (1985)

Korkudan Korkmak (1988)

Gezi:

Duyduk Duymadık Demeyin (1976)

Dünya Kazan Ben Kepçe (1977)

Oyun:

Biraz Gelir misiniz (1958)

Bir Şey Yap Met (1959)

Toros Canavarı (1963)

Düdükçülerle Fırçacıların Savaşı (1968)

Çiçu (1970)

Tut Elimden Rovni (1970)

Hadi Öldürsene Canikom (1970)

Beş Kısa Oyun (1979)

Bütün Oyunları (Adam Yayınları)(1982)

Şiir:

Sondan Başa (1984)

Seviye On Ölüme Beş Kala (1986)

Kendini Yakalamak (1988)

Hoşçakalın (1990).

Mektup:

Aziz Nesin-Tahsin Saraç Mektuplaşmaları (ö.s. 1995)

Aziz Nesin-Ali Nesin Mektuplaşmaları, Canım Oğlum, Canım Babacığım, (2 cilt, Adam Yayınları, ö.s. 2002)

Konuşma:

İnsanlar Konuşa Konuşa (1988)

Çuvala Doldurulmuş Kediler (1995)

Antoloji:

Cumhuriyet Döneminde Türk Mizahı (1973),

Deneme:

Sivas Acısı (1995)

Çuvala Doldurulmuş Kediler (1995)

Sizi Memlekette Eşek Yok mu? (1995)

Okuduğum Kitaplar (2001)

Diğer:

Böyle Gelmiş Böyle Gitmez III-Yokuşun Başı, Özyaşamöyküsü insanlar (ö.s. 1995),

Mum Hala I, Günce (ö.s. 1995),

Bir Takım Azizlikler, Oyun (ö.s. senaryo: Genco Erkal, 1997),

Yurtiçinde ve yurtdışında aldığı ödüller, plaketler:

Devrek Baston ve Kültür Festivali Plaketi; 1956,

Altın Palmiye, birincilik (İtalya); 1957,

Eskişehir’de Yılmaz Büyükerşen’den bir ödül;1958,

İtalya’da yapılan Salon Gülmece Yarışmasında gümüş kupa (kendisinden habersiz sokulmuş yarışmaya);1959,

Gazeteciler Cemiyeti Fıkra Ödülü, birincilik; 1966,

Altın Kirpi, birincilik (Bulgaristan); 1968,

Karacan Karagöz Oyunları Yarışması, birincilik; 1969,

Altın Krokodil, birincilik (Moskova); 1970,

TDK Oyun Ödülü; 1975,

Lotüs Ödülü (Asya-Afrika Yazarlar Birliği); 1977,

Basın Şeref Kartı; 1984.

TYS davası arkadaşları 70. yaş armağanı; 1984,

Erkekçe başarı ödülü, Tülsüyü Sevmek öykü dalında en başarılı eser; 1986,

Tüyap Halkın Seçtiği Yılın Yazarı Ödülü; 1989,

Beyoğlu Güzelleştirme ve Koruma Demeği Ödülü; 1989,

Karşıyaka Belediyesi, Dünya İnsan Hakları Günü Plaketi. 1989,

Bilgisayar Çocuk Kulübü; 1990,

Tolstoy Altın Ödülü;1990,

Viyana Tiyatro Ödülü; 1991,

Rüştü Koray Armağanı; 1991,

Fransa devletinin verdiği Şövalyelik nişanı.1991,

Mülkiyeliler Birliği Demokrasi Ödülü; 1991,

KETSAV ödülü. 1992,

Babaeski Tarım Festivali plaketi;1992,

Edebiyatçılar Derneği Onur Ödülü ve altın madalyası; 1992,

Abdi İpekçi Barış ve Dostluk Ödülü; 1992,

Karşıyaka Belediyesi İnsan Hakları Ödülü; 1992,

Gazeteciler Cemiyeti, Şükran Madalyası; 1992-1993,

Tiyatro Eleştirmenleri Birliği Onur Ödülü; 1993,

Carl Von Ossietzky Ödülü; 1993,

Dionysos Şiir Ödülü; 1994,

CPJ International Press Freedom Award (ABD); 1994,

Tüyap, I. Ankara kitap fuarına katkılarından dolayı plaket; 1994,

İnsan Hakları ödülü; 1994,

26. Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü İstanbul Devlet Tiyatrosu, Sanat İnsanları-1 Aziz Nesin, Başarı Ödülü; 1995,

Orhan Apaydın Demokrasi ve Barış Ödülü; 1995,

Hiroşima Vakfı Ödülü.